Ondanks gestroopte dieren, 'verdwenen ivoor' en verduisterd geld blijft deze natuurbeheerder in het zadel
In dit artikel:
In Parc National de Zakouma in Tsjaad speelt zich een bestuurlijke en operationele chaos af bij African Parks, de van oorsprong Nederlandse ngo die het park sinds 2010 beheert. Interne bronnen en vertrouwelijke documenten — onderzocht door Follow the Money — schetsen een beeld van slechte arbeidsomstandigheden, slecht onderhouden materieel, falende communicatie en mogelijk grootschalige corruptie en diefstal. African Parks zegt sinds 2010 bijna 60 miljoen euro in Zakouma te hebben gestoken, waarvan meer dan de helft afkomstig van de EU; oud-medewerkers vragen zich af waar veel van dat geld naartoe is gegaan.
Wat er misging: jarenlang zouden rangers en managers hebben gewerkt met kapotte portofoons, verouderde voertuigen en defecte bewakingsapparatuur, waardoor stroopactiviteiten konden toenemen. In de afgelopen periode werden onder meer twaalf giraffen, minimaal twaalf buffels en twee zwarte neushoorns door stropers gedood; een derde neushoorn overleed tijdens een mislukte darting-operatie. Twee surveillanten die niet ingrepen werden gevangen gezet; ze konden niet communiceren omdat apparatuur het niet deed, zeggen oud-collega’s.
Er zijn tevens aanwijzingen voor financiële malversatie: twee voormalige boekhoudkundig verantwoordelijken schatten dat circa 15% van het budget jaarlijks verdween of werd verspild — ruwweg een miljoen euro per jaar. Interne audits en klachten noemen opgeblazen facturen, niet uitgevoerde projecten, onverklaarbaar brandstofgebruik en doorverkochte promotiematerialen. Donoren verliezen daardoor vertrouwen; de EU legde een uitbetaling van tien miljoen euro tijdelijk stil en zou eerder met het intrekken van twintig miljoen hebben gedreigd, een stap die de Tsjadische regering ertoe bracht een besluit om African Parks uit te zetten terug te draaien.
Het dossier bevat ook een vocaal gerucht over verdwenen ivoor: volgens bronnen zijn op 11 juni vijftien olifantenslagtanden uit een staatsdepot verdwenen. African Parks ontkent dat er ivoor ontbreekt. Een andere ernstige verdenking betreft het hoofd ordehandhaving: hij zou, volgens medewerkers en een EU-email van 1 april 2025, mogelijk betrokken zijn geweest bij stroperij en had eerder ermee te maken gehad; hij werd later ontslagen maar ontkent schuld.
De veiligheidscultuur bleek bovendien levensgevaarlijk. Op 14 mei stortte een vliegtuig neer dat zwarte neushoorns volgde; de Zuid-Afrikaanse piloot en een Tsjadische natuurbeschermer kwamen om. Interne klachten melden dat de parkdirecteur personeel onder druk zette om te vliegen ondanks bedenkingen, en dat medische keuringen soms waren vervalst of niet plaatsvonden.
Klokkenluiders en veel managers die klachten indienden verloren hun baan; een extern onderzoek uit Zuid-Afrika wordt door medewerkers als onvoldoende gekwalificeerd ervaren. De parkdirecteur blijft voorlopig in functie, terwijl enkele benoemingen en wisselingen — onder meer een afgezegde aanstelling van de Nederlander Paul Scholte — door politieke spanningen werden verstoord.
Het verhaal van Zakouma laat zien hoe zwakke interne controle, mogelijk misbruik van middelen en politieke druk samen de natuurbescherming ondermijnen en Europese financiële invloed en verantwoordelijkheid in Afrika op scherp zetten.