Onbetrouwbaar borstonderzoek verkocht als kankerscreening: 'Gevaarlijk en dubieus'
In dit artikel:
In Nederland bieden commerciële partijen medische thermografie aan als pijnloos, contactloos en “stralingsvrij” borstonderzoek dat vroegtijdige afwijkingen zou kunnen signaleren. Journalisten van Follow the Money beschrijven echter hoe deze aanbieders met dubbelzinnige taal en marketing de indruk wekken dat thermografie een betrouwbaar alternatief is voor mammografie, terwijl wetenschappelijk bewijs hiervoor ontbreekt.
Een casus uit 2015 illustreert de gevaren: een vrouw weigerde toen een door de radioloog aanbevolen biopsie en liet zich thermograferen; de warmtebeelden toonden geen afwijkingen. Twee jaar later bleek ze uitgezaaide borstkanker in beide borsten te hebben en onderging ze een dubbele amputatie. Haar rechtszaak tegen de thermografe eindigde in 2020 zonder succes: de rechter vond geen bewijs dat haar mondeling anders was voorgespiegeld en op de website stond een waarschuwing dat thermografie geen screening is.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) concludeerde al in 2016 dat thermografie geen gevalideerde screeningsmethode is en dat het verboden is die als zodanig aan te bieden. Toch blijven aanbieders de wet omzeilen door zorgvuldig geformuleerde teksten: zij zeggen formeel dat thermografie geen borstkankerscreening is, maar presenteren het tegelijkertijd als vroegdetectie, ondersteunen dat met anekdotische reviews en combineren het met “risicoscores” en doorverwijzingen voor echografie. Omdat er geen expliciete claim wordt gedaan dat thermografie kanker opspoort, kan de inspectie moeilijker optreden.
Een van de grootste spelers is De Groene Zuster (Breda), opgericht door Francine van Broekhoven, zonder medische BIG-registratie. Samen met Frauke Boer (ook zonder medische registratie) organiseert zij betaalde onderzoekssessies van twintig tot dertig minuten. Op websites en in consulten wordt thermografie gepresenteerd als detectiemethode in vroegere stadia dan mammografie, vaak verwijzend naar alternatieve theorieën over ziekteprogressie. Mammografie wordt weggezet als pijnlijk en “stralend”, waardoor thermografie als aantrekkelijker alternatief wordt neergezet — wat door sommige cliënten wordt bevestigd in positieve reviews.
Experts uit de radiologie en kankerscreening waarschuwen scherp. Emeritushoogleraar Jim Reekers erkent de theoretische basis (tumoren veroorzaken lokale temperatuurstijging), maar benadrukt dat er geen evidence is dat infraroodonderzoek effectief is voor opsporing van kanker in screeningspopulaties. Mireille Broeders (Radboudumc) stelt dat alleen mammografie bewezen sterftevermindering laat zien en dat thermografie nooit in een screeningsonderzoek is gevalideerd.
Verder zijn er zorgen over praktijken die buiten ziekenhuiszorg plaatsvinden: Boers plannen inzamelingen voor een Automated Breast Ultrasound (ABUS) en verwijzen cliënten voor echo’s “buiten het ziekenhuis om”. Reekers noemt het problematisch dat mensen zonder medische registratie echografieën of consulten aanbieden en daarmee potentieel onveilige zorg leveren.
Kortom: commerciële thermografen spelen in op de onvrede en angst rond mammografie, maar gebruiken onduidelijke claims en marketing om het verboden karakter van thermografie als screeningsmethode te omzeilen. Deskundigen en de IGJ waarschuwen dat die praktijk risicovol is omdat valse geruststelling tot vertraging in noodzakelijke diagnostiek kan leiden.