Om huizen te bouwen is één ding nodig, maar dat staat in geen enkel verkiezingsprogramma

In dit artikel:

Arno Visser, voorzitter van Bouwend Nederland en voormalig president van de Algemene Rekenkamer, is sceptisch over de verkiezingsprogramma’s als antwoord op de woningcrisis. Na bestudering van de plannen zegt hij weinig verrassends te zien en mist vooral een aanpak voor het acute personeelstekort in de bouw: de sector verliest de komende jaren zo’n 60.000 werknemers door pensionering en er zijn niet genoeg vakmensen — zoals betonvlechters — om die te vervangen. Opleiding en behoud van personeel krijgen volgens hem te weinig aandacht, terwijl ook arbeidsmigratie nodig blijft voor de korte termijn.

Visser wijst daarnaast op bottlenecks buiten de bouwplaats: gemeenten moeten jaarlijks ongeveer 110.000 vergunningen afgeven om de doelstelling van 100.000 nieuwe woningen per jaar te halen, maar hebben vaak niet de capaciteit om die procedures te versnellen. Hij benadrukt dat van de circa tien jaar die een bouwproject duurt, meestal maar twee jaar daadwerkelijk aan bouwen wordt besteed; de rest gaat verloren aan overleg, bezwaarprocedures en stapeling van regels op rijks- en lokaal niveau. Die wirwar van regelgeving schrikt investeerders af en remt de bouwproductie.

Kritisch is Visser ook over beleidsvoorstellen die volgens hem weinig effect hebben op het woningaanbod. Discussies over het afschaffen van hypotheekrenteaftrek of extra heffingen op grondprijzen lossen structurele schaarste en ontwikkelknelpunten niet op. Belastingmaatregelen maken grond zelden goedkoper, stelt hij: als gemeenten blijven vasthouden aan bouwen binnen de bestaande stadskernen blijft ruimte schaars en dus duur.

Toch ziet Visser ook positieve elementen in sommige programma’s: maatregelen tegen het stikstofprobleem (die vergunningverlening kunnen vrijmaken), het plan van D66 voor tien nieuwe steden en lokale acties om snel kleine uitbreidingen te realiseren (CDA) of regels te versoepelen (VVD). Zijn conclusie: er is een mix van oplossingen nodig — meer personeel, minder regelzucht en gericht ruimtemanagement — maar het blijft onzeker of een nieuw kabinet die combinatie daadwerkelijk uitvoert.