Oekraïners blijven komen, maar gemeentes kunnen opvang nauwelijks meer aan

In dit artikel:

De druk op de Nederlandse opvang voor Oekraïners is opnieuw kritiek: gemeentes melden dat opvanglocaties al maanden op of tegen volle capaciteit zitten, waardoor vluchtelingen soms worden geweigerd. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) waarschuwt dat van de ruim 97.000 gemeentelijke opvangplekken bijna geen één meer vrij is, terwijl de oorlog voortduurt en ongeveer 300 Oekraïners per week naar Nederland komen.

Utrecht moest recent voor het eerst mensen weigeren en vreest vanwege financiële tekorten zelfs sluiting van opvangplekken. Wethouder Rachel Streefland zegt: "We hebben geen idee wat we dan nog moeten." Ze pleit voor landelijke wetgeving en extra geld, en wil dat werkgevers meebetalen aan huisvesting van mannen die hier komen werken. Streefland maakt zich ook zorgen over het mentale welzijn van veel vluchtelingen, waarvoor gemeenten te weinig voorzieningen en handelingskaders hebben.

Gemeenten kampen met structurele belemmeringen: ze huren veel opvanglocaties en betalen hoge huurprijzen, terwijl projectontwikkelaars terughoudend zijn zonder financiële garanties voor het transformeren van leegstaande kantoren of andere panden. Juridisch mogen gemeenten formeel niemand in nood op straat laten staan, maar noodgedwongen afwijzingen gebeuren wel — en leiden tot rechtszaken, zoals die tegen gemeente Het Hogeland (waar afgewezen Oekraïners in eerste aanleg gelijk kregen).

Het ministerie van Asiel en Migratie erkent de schrijnende situaties en onderzoekt nu hoe bedden en locaties beter verdeeld kunnen worden. Voor de lange termijn overweegt het kabinet ook om Oekraïners met eigen inkomen bij te laten dragen aan hun huisvesting of zelfs volledig zelf verantwoordelijkheid te laten nemen.

Ook Dordrecht kampt met krapte: ongeveer duizend vluchtelingen worden er opgevangen, de helft in een voormalig kantoorpand dat per februari een nieuwe bestemming krijgt. Wethouder Wim van der Kruijff noemt de situatie "een race tegen de klok"; wekelijks melden zich daar zo'n tien Oekraïners, van wie velen elders in Nederland ook te horen krijgen dat er geen plek is.

Sinds de Russische invasie in 2022 vluchtten wereldwijd 4,7 miljoen Oekraïners; Duitsland en Polen hebben de grootste aantallen opgevangen. Per hoofd van de bevolking vangt Tsjechië de meeste vluchtelingen; Nederland zit net onder het Europese gemiddelde qua opvang per duizend inwoners. Gemeentes dringen aan op een nationaal, structureel plan en extra middelen om verdere escalatie van de opvangcrisis te voorkomen.