NU+ | Heeft Trump een punt met kritiek? 'Zonder VN zou wereld gevaarlijker zijn'
In dit artikel:
Deze week komen wereldleiders samen bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, temidden van kritiek, onder meer van de Amerikaanse president Donald Trump die het nut van de VN ter discussie stelde. Volgens politicologen is de jaarlijkse bijeenkomst vooral een podium om posities uit te dragen, maar de échte besluitvorming en invloedrijke onderhandelingen vinden grotendeels achter de schermen plaats.
Hoogleraar Henri de Waele stelt dat de VN structurele beperkingen heeft: de organisatie kan geen bindende wetten opleggen en is afhankelijk van consensus tussen lidstaten. Die kwetsbaarheid wordt zichtbaar in de Veiligheidsraad, waar het vetorecht van grootmachten zoals de VS, Rusland en China vaak besluitvorming blokkeert. Een recent voorbeeld is het Amerikaanse veto in juni tegen een VN-resolutie die opriep tot een onmiddellijk en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren in Gaza. Volgens hoogleraar Annette Freyberg-Inan heeft dit geleid tot een zekere gewenning aan stilstand: vetos en verdeeldheid zijn routine geworden.
De geschiedenis van de VN laat zowel successen als mislukkingen zien. De organisatie kende een productieve periode na de val van de Berlijnse Muur, toen spanningen tussen grootmachten afnamen en de VN effectiever kon optreden. Na 11 september 2001 en de daaropvolgende oorlogen in Afghanistan en Irak verschoof het vertrouwen, wat de geloofwaardigheid van de VN aantastte. Nu maken conflicten als de oorlog in Oekraïne en de spanningen rond Israël en Palestina het werk van de VN opnieuw lastig.
Tegelijkertijd vervult de VN belangrijke, vaak onzichtbare rollen via gespecialiseerde agentschappen. Organisaties als UNICEF, WHO en FAO bundelen expertise en leveren concrete hulp — van bestrijding van kinderondervoeding tot wereldwijde gezondheidsprogramma’s — die veel levens verbetert. Die praktische meerwaarde onderstreept waarom er volgens deskundigen geen realistisch alternatief bestaat voor het mondiale forum dat de VN biedt.
De kernvraag blijft politieke wil: grote mogendheden beschermen vaak eigen belangen en geven moeilijk soevereiniteit op. Daardoor blijven fundamentele hervormingen uitdagend. Samengevat: de VN is beperkt en soms machteloos, maar als het enige inclusieve wereldtoneel blijft het volgens experts onmisbaar voor dialoog en samenwerking.