NU+ | Vier jaar na overname Taliban zijn Afghaanse vrouwenrechten verdwenen

In dit artikel:

Vier jaar nadat de Taliban in 2021 opnieuw de macht grepen in Afghanistan, is vooral het dagelijks leven van vrouwen en meisjes diep ingeperkt. Waar de beweging bij haar machtsovername beloofde onderwijs voor meisjes, respect voor vrouwenrechten en persvrijheid, zijn die toezeggingen grotendeels van de baan gegaan nadat de machtsovername militair werd afgedwongen en hardliners het beleid bepaalden, aldus Ibraheem Bahiss van Crisis Group.

Praktisch beteken dit dat meisjes vanaf de zesde klas geen school meer mogen volgen en dat het onderwijs daarvoor sterk is ingeperkt. Vrouwen mogen in veel sectoren niet werken door gescheiden publieke ruimten en beperkingen op reizen: ze mogen vaak niet zonder mannelijke begeleider naar buiten, wat ook de toegang tot medische hulp belemmert. Sinds vorig jaar is er bovendien een ‘deugdwet’ die vrouwen verbiedt publiekelijk te zingen of teksten voor te dragen en die eist dat zij zich bedekken in aanwezigheid van onbekende mannen. Amnesty en andere organisaties signaleren daarnaast een juridisch systeem dat ondoorzichtig en dwangmatig werkt, met gehoorzaamheid boven rechten.

Mensenrechtenexperts melden frequente intimidatie en straffen: toezicht door moraliteitspolitie, lijfstraffen, marteling, seksueel geweld en sterfgevallen in detentie. Veel misstanden blijven onzichtbaar omdat Afghanen en journalisten bang worden gemaakt om te spreken; Afghanistan staat diep onderaan op de persvrijheidsindex. Jongens worden vooral naar religieuze scholen geleid waar sharia-onderricht dominant is, en ook mannen krijgen gedrags- en uiterlijkvoorschriften opgelegd.

Er zijn incidentele momenten waarop vrouwen weer in de openbare ruimte verschijnen, maar die vrijheden wisselen met perioden van strenge handhaving, stelt Bahiss. Internationale actie is tot dusver beperkt: mensenrechtenorganisaties dringen aan op maatregelen, terwijl de VS en EU weinig invloed blijken te hebben. Het Internationaal Strafhof heeft recent wel arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen topfiguren van de Taliban, onder meer wegens vervolging van vrouwen en meisjes, wat volgens experts een politiek signaal afgeeft.

Analisten vrezen dat de huidige relatieve stabiliteit in Afghanistan, die voor velen chaos lijkt te voorkomen, voorlopig blijft voortbestaan maar ten koste gaat van fundamentele rechten van vooral vrouwen en meisjes.