NU+ | Slepende uitputtingsoorlog vraagt steeds meer van Rusland en Oekraïne
In dit artikel:
Drieënhalf jaar na de Russische inval blijft een scherpe, langzaam slepende uitputtingsoorlog in Oekraïne voortduren. Aan het front boeken de Russen kleine terreinwinstjes, maar tegen hoge kosten; Oekraïne geeft niet snel land prijs en probeert de Russische verliezen zo groot mogelijk te houden, aldus defensie-expert Bob Deen. Beide partijen vechten door omdat ze denken op termijn voordeel te kunnen behalen en geen pijnlijke concessies willen doen.
De oorlog speelt zich niet alleen fysiek af langs de frontlinie maar verandert ook technologisch en structureel. Drones hebben het slagveld fundamenteel herschikt: ze maken doorbraken van traditionele tankformaties veel zeldzamer omdat luchtaanvallen voertuigen en troepen snel opsporen en uitschakelen. Nieuw zijn de zogenaamde glasvezeldrones — door Reuters en het Institute for the Study of War gemeld — die via een lange glasvezelkabel worden bestuurd en daardoor moeilijker te detecteren of te storen zijn. Sommige van deze onbemande systemen halen een bereik tot zo’n 50 kilometer, wat Russische mogelijkheden om aanvoerlijnen en dorpen verder achter de linies aan te vallen vergroot. Oekraïne wordt dagelijks door honderden drones belaagd; het neerschieten van goedkope Russische toestellen kost Kyiv veel geld — CSIS schatte die kosten eerder op circa 35.000 dollar per drone.
Op langere termijn spelen demografische en industriële factoren in het nadeel van Oekraïne. Rusland heeft een grotere bevolking en gunstiger geboortecijfers, en behoudt een productievoordeel in wapensystemen. Toch bouwt Oekraïne zijn eigen wapenproductie op: inmiddels zou ongeveer de helft van de gebruikte wapens lokaal gemaakt worden. Financieel zijn beide staten onder druk: Rusland voelt de pijn van sancties en aanslagen op de olie-industrie, terwijl Oekraïne sterk afhankelijk blijft van westerse steun en een jaarlijks begrotingstekort van tientallen miljarden euro’s heeft.
Ook politiek wordt Kyiv op de proef gesteld. Deze zomer leidden aanpassing van wetten rond twee anticorruptiediensten tot massale protesten en toonden zich scheuren in het gezag van president Volodymyr Zelensky. Oost-Europa-expert Julia Soldatiuk-Westerveld noemt de maatschappelijke protesten tegelijk een teken van democratische veerkracht: de wet werd onder druk aangepast en burgers voelen zich vrij om onvrede te uiten. Kritische stemmen wijzen echter op groeiende autoritaire trekken rond Zelensky en structurele problemen op militaire, politieke en economische vlakken.
Een belangrijk verschilpunt is het moreel: het volks- en soldatenmoraal lijkt op lange termijn ten goede van Oekraïne uit te vallen. Soldatiuk-Westerveld merkt dat steun voor Zelensky ondanks vermoeidheid en frustratie niet afneemt. Onder Russen is de oorlog minder populair en er zijn signalen van onvrede en muiterij. Deen waarschuwt dat morele omslagen plotseling kunnen plaatsvinden en de loop van het conflict ingrijpend kunnen veranderen — voorbeelden als de opstand van Wagner-leider Prigozhin tonen hoe onvoorspelbaar zulke ontwikkelingen kunnen zijn.