NU+ | Nu al massaclaims rond hack bevolkingsonderzoek: te vroeg of terecht?
In dit artikel:
Begin augustus bleek dat bijna een half miljoen vrouwen slachtoffer zijn geworden van een hack bij Clinical Diagnostics; onder meer namen, adressen, burgerservicenummers en testuitslagen zouden zijn gelekt. Direct daarna openden de Haagse kantoren Van Diepen Van der Kroef Advocaten en DHKV de mogelijkheid voor gedupeerden zich aan te melden voor een eventuele massaclaim.
Advocaten die mensen laten inschrijven voeren twee hoofdredenen aan voor het vroege handelen: enerzijds willen zij aantonen dat er voldoende belanghebbenden zijn voor een procedure onder de Wet afwikkeling massaschade, anderzijds is vroeg registreren nuttig om procesfinancierders aan te trekken. Bij dergelijke financieringsconstructies (no cure, no pay) nemen partijen het risico en krijgen ze een deel van een eventuele schadevergoeding; dat vergemakkelijkt het dragen van kosten zonder dat individuen vooruit hoeven te betalen.
Tegenstanders van het voortijdig opbouwen van een zaak waarschuwen voor overhaaste conclusies. De Autoriteit Persoonsgegevens en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd onderzoeken nog wat er precies is misgegaan en of er verwijtbare tekortkomingen zijn geweest, inclusief of de meldplicht tijdig is nageleefd. Juridisch gezien geldt bovendien dat slachtoffers doorgaans vijf jaar de tijd hebben om een claim in te dienen, gerekend vanaf het moment dat zij weten dat er schade is en van wie die schade afkomstig is. Dat geeft volgens sommige advocaten ruimte om eerst het onderzoek te laten lopen.
De discussie spitst zich ook toe op bewijslast: bij een schending van de AVG (GDPR) ligt op de verwerker de plicht aan te tonen dat adequate beveiligingsmaatregelen waren genomen, wat volgens voorstanders de positie van gedupeerden kan versterken. Critici benadrukken dat het aangemoedigd inschrijven van vrouwen het publieke vertrouwen in cruciale bevolkingsonderzoeken kan schaden als de nuance uit het debat verdwijnt en de indruk ontstaat dat er zonder meer grote fouten zijn gemaakt.
Juridisch is nog niets beslist; de aanmeldingen vormen nu vooral een inventarisatie. Experts zeggen dat er commerciële motieven meespelen, maar dat dit niet per se onethisch hoeft te zijn zolang transparantie en grenzen worden gerespecteerd. Conclusie: er is aanleiding voor juridische aandacht en registratie van betrokkenen, maar het ontbreken van definitieve onderzoeksuitslagen en onduidelijkheid over aansprakelijkheid maken vroegtijdige massaprocedures juridisch en maatschappelijk gevoelig.