NU+ | Van twintig naar nul zetels: NSC verdwijnt na snelle opkomst uit Kamer
In dit artikel:
Twee jaar nadat Nieuwe Sociale Contract (NSC) met twintig zetels de Tweede Kamer binnenstormde, lijkt de partij bij de recente verkiezingen uit het parlement te verdwijnen. NSC kreeg zo weinig stemmen dat het waarschijnlijk geen enkele zetel overhoudt — een harde nekslag voor een partij die zich profileerde op rechtsstatelijkheid en beter bestuur.
De neergang heeft meerdere oorzaken. Cruciaal was de keuze om deel te nemen aan een rommelige coalitie met de PVV van Geert Wilders, een samenwerking die intern en extern veel kritiek oogstte omdat PVV-standpunten volgens NSC zelf vaak in strijd waren met de Grondwet. Ruzies binnen het kabinet en urenlange spanningen tussen coalitiepartners ondermijnden het vertrouwen van kiezers. Nadat de PVV zich terugtrok, besloot NSC afgelopen zomer eveneens de stekker eruit te trekken, mede uit onvrede over het demissionaire buitenlandse beleid van minister Caspar Veldkamp ten aanzien van Israël.
Het vertrek van oprichter Pieter Omtzigt in april wegens burn-out was een andere zware klap. Omtzigt bleef publiekelijk achter de inhoud van NSC staan, maar zijn aftreden ontnam de partij haar belangrijkste gezicht en magnetiserende leider. Zonder hem wist NSC niet overtuigend te bewijzen dat het zelfstandig levensvatbaar was; lijsttrekker Eddy van Hijum sprak van een “enorme teleurstelling” en noemde de samenwerking met de PVV later een “inschattingsfout”.
Daarnaast kampte NSC met interne groeipijnen: vanaf de extreme hoge verwachtingen — eerdere peilingen toonden Omtzigt als potentiële grote winnaar — bleek de organisatie niet opgewassen tegen snelle opschaling. Onvrede over partijbestuur en meerdere prominente vertrekkandidaten (onder wie Diederik Boomsma naar JA21 en Agnes Joseph naar BBB) verzwakten de partij verder. Tijdens de campagne lag de nadruk vooral op het erkennen van fouten, waardoor beleidsboodschappen weinig aandacht kregen. Zelfs in Omtzigts thuisstad Enschede kelderde de steun van meer dan een kwart van de stemmen twee jaar geleden naar rond de 1 procent.
NSC heeft nog wel één zetel in het Europees Parlement (Dirk Gotink) en wil deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar, maar de vooruitzichten zijn onzeker. Van Hijum zegt door te willen en wil over de toekomst in overleg met het partijbestuur; of dat voldoende is om het vertrouwen van kiezers te herstellen, blijft dubieus. De politieke ambitie van Omtzigt — het opbouwen van een andere bestuurscultuur — lijkt op korte termijn buiten bereik.