NU+ | Schutter overmeesteren zoals in Sydney is zeldzaam: 'Instinct naar boven'

In dit artikel:

Tijdens de schietpartij op Bondi Beach greep de 43‑jarige Ahmed Al Ahmed in en rukte een geweer uit handen van een van de aanvallers, een daad die wereldwijd lof oogstte maar ook levensgevaar inhield. De meeste omstanders vluchtten, vielen stil of handelden juist contraproductief; zulke directe confrontaties blijven zeldzaam, zeggen deskundigen in het artikel.

Calamiteitenpsycholoog Erica Kinkel legt uit dat reacties in zulke acute situaties meestal instinctief zijn: de onmiddellijke afgifte van adrenaline en noradrenaline maakt mensen alert en handelingsbereid, terwijl cortisol later het denken beïnvloedt en het besef van wat er gebeurd is pas daarna binnenkomt. Daardoor is gedrag moeilijk voorspelbaar—veel mensen denken dat zij zouden ingrijpen, maar dat blijkt in de praktijk niet eenvoudig te bepalen.

Ook persoonlijke vaardigheden en eerdere ervaring spelen een rol. Peter van der Velden (Tilburg University) wijst erop dat mensen in fracties van seconden onbewust afwegen wat mogelijk en realistisch is; wie eerder hulp verleende bij minder gevaarlijke ongevallen neigt eerder te helpen, en in extreme gevallen zie je vergelijkbare hulpacties, bijvoorbeeld tijdens de vuurwerkramp in Enschede. Al Ahmed werkte eerder bij de politie volgens zijn vader, maar welke opleiding of rol hij had is onduidelijk—en training blijkt geen garanties te bieden; zelfs getrainde hulpverleners kunnen door overweldiging bevriezen.

Samengevat: heroïsche ingrepen ontstaan zelden uit rationele overwegingen maar uit een mix van instinctieve stressreacties, persoonlijke vaardigheden en de specifieke omstandigheden op het moment zelf.