Nóg duurdere stroom en nóg meer ziekmakende windmolens - waar is Sophie Hermans mee bezig?
In dit artikel:
In een opiniestuk in Wynia’s Week waarschuwt de auteur dat de energietransitie in Nederland niet alleen technisch problematisch is, maar ook sociaal onrechtvaardig wordt vormgegeven. De aanleiding is recente data waaruit blijkt dat het aantal bedrijven dat wacht op een netaansluiting in zes maanden tijd is gestegen van 11.000 naar 14.000 — een signaal van groeiende netcongestie. Demissionair VVD-minister Sophie Hermans stelt als antwoord een vierdelig huishoudelijk stroomtarief voor: hogere prijzen in de ochtend- en avondpiek, lagere tarieven overdag en ’s nachts. Volgens de auteur is dat vooral een verkapte prijsverhoging die werkende huishoudens en bewoners met verplichte warmtepompen onevenredig treft, omdat hun verbruik juist in de piekuren plaatsvindt. Ook wijst hij erop dat huishoudens in 2024 ongeveer 18% van de elektriciteit gebruikten en elektrische auto’s circa 4%; de overige 78% gaat naar bedrijven, industrie en publieke diensten. Een verschuiving van huishoudelijk verbruik zal de wachtlijsten en congestie daarom nauwelijks oplossen.
Aan de aanbodkant bekritiseert de schrijver het Nederlandse windbeleid. Hij verwijst naar Elze van Hamelens boek Het Windmolendrama en naar een 2023-studie van Alessandro Godono die een verband legt tussen windturbinegeluid en slaapproblemen. Volgens de auteur worden geluids- en milieunormen bij plaatsing van turbines door overheid en adviesorganen uitgehold, met gezondheidsklachten — door sommige huisartsen aangeduid als het ‘windmolensyndroom’ (slapeloosheid, hoofdpijn, stress, concentratieproblemen e.d.) — als gevolg. Omdat land- en zee-wind in 2024 gezamenlijk maar enkele procenten van de energie leverden (ruim 3% land, 3% zee volgens het stuk), pleit hij voor een tijdelijke stop op nieuwe windmolens tot ten minste 2030 om onderzoek en beleid te laten bijschaven en om de aanbodzijde van de congestie te temperen.
Daarnaast wordt de recent aangenomen Wet collectieve warmte (Wcw) bekritiseerd: hoewel bedoeld om warmtenetten beter te reguleren, toont de praktijk volgens de auteur dat particuliere partijen zoals Eneco hun netten willen verkopen en dat gemeenten en provincies onvoldoende kennis hebben om die netten effectief te beheren. De financiële en welzijnsrisico’s zouden zo bij huishoudens belanden. De auteur sluit af met een breder betoog dat de overheid experimenteert met dure, technische oplossingen (windmolens, warmtenetten, biomassa, waterstof, CO2-opslag) en de lasten op burgers afwentelt. Voor verdere verdieping verwijst hij naar de door hem gepromote Nieuwe Kies Wijzer Klimaat van Maarten van Andel.