Nieuwe wet geeft Defensie vrij spel
In dit artikel:
In juni presenteerde het vorige kabinet het wetsvoorstel ‘Wet op de defensiegereedheid’ waarmee Defensie vrijstellingen krijgt van bestaande wet- en regelgeving om grotere vrijheid te hebben bij oefeningen en inzetvoorbereidingen. Dit volgt op meerdere rechterlijke uitspraken die natuurvergunningen van Defensie introkken vanwege onvoldoende aandacht voor geluidsoverlast en stikstofuitstoot, zoals bij Vliegbasis Leeuwarden en het schietoefenterrein op de Veluwe. Ondanks het ontbreken van vergunningen mag Defensie deze locaties voorlopig blijven gebruiken, maar de nieuwe wet geeft Defensie structureel de mogelijkheid om milieu- en veiligheidsregels te negeren, onder meer op het gebied van natuur, stikstof, vogelbescherming, geluidshinder en vliegveiligheid.
Daarnaast schrapt de wet inspraakrechten en bezwaarprocedures, waardoor burgers, gemeenten en provincies minder vat krijgen op Defensiebesluiten en alleen hoge bezwaarprocedures bij de rechter nog openstaan. Ook komt Defensie met het wetsvoorstel de bevoegdheid te beschikken over uitgebreide persoonsgegevensverzameling, inclusief gevoelige gegevens, van personen die mogelijk een bedreiging vormen voor de militaire gereedheid. Dit roept zorgen op over privacy en misbruik, bijvoorbeeld tegen vreedzame demonstranten of natuurbeschermers.
Op arbeidsgebied stelt de wet Defensie in staat om arbeidsrechten van militairen en burgerpersoneel te beperken, wat betekent dat zij gedwongen kunnen worden tot overwerk en werk buiten reguliere uren, zonder dat toeslagen hoeven te worden uitgekeerd. Militairenorganisaties protesteren dan ook fel tegen deze maatregelen en beschuldigen Defensie van autoritair beleid.
Deze versoepelingen passen in een bredere internationale trend waarin landen regels en verdragen op het gebied van milieu, mensenrechten en bewapening opzij schuiven om militair gereed te zijn en de wapenindustrie te stimuleren. Zo kondigden diverse EU-landen onlangs aan zich terug te trekken uit het internationaal antipersonenmijnenverdrag.
Politiek bestaat er brede consensus over meer defensiebudget en uitbreiding van de krijgsmacht, waardoor kritiek vooral komt van kleine partijen zoals SP en BIJ1, evenals natuurorganisaties, vakbonden, en lokale overheden. Veel gemeenten en provincies uiten zorgen over het gebrek aan overleg, de mogelijke blokkade van nieuwbouw door stikstofinnames, en de gevolgen voor natuur en leefomgeving.
De Wet op de defensiegereedheid symboliseert een rigoureuze militarisering van Nederland, waarbij andere benaderingen zoals diplomatie en internationale samenwerking minder aandacht krijgen. Het kabinet streeft naar snelle behandeling en invoering rond de jaarwisseling, ondanks de wijdverbreide maatschappelijke en democratische bezwaren. De komende tijd zal moeten blijken of protest en kritiek de koers kunnen beïnvloeden.