Nieuwe Tsjechische minister van Defensie mag niet meer over Oekraïne spreken
In dit artikel:
De Tsjechische minister van Defensie, Jaromír Zuna, mag zich voortaan niet meer uitlaten over Oekraïne; alleen opmerkingen over het eigen leger zijn nog toegestaan. Deze beperking komt voort uit een interne regeringscrisis in de nieuwe rechts-populistische coalitie van premier Andrej Babis, waarin de extreemrechtse SPD en de Motoristen zijn opgenomen.
De onrust ontstond nadat Zuna vorige week zijn steun aan Oekraïne uitsprak: "Oekraïne is een land dat zich verdedigt, Rusland is de agressor." Hoewel die uitspraak in pro-Oekraïens Tsjechië breed op steun kan rekenen, botste zij met de lijn binnen de SPD. Die partij voerde campagne tegen steun aan Kyiv, wil vluchtelingen uit Oekraïne deporteren en koestert eurosceptische en NATO-kritische standpunten. In ruil voor deelname aan de regering heeft de SPD een deel van zijn scherpste eisen laten varen en onafhankelijke experts naar ministersposten geschoven; Zuna, een luitenant-generaal, werd zo minister van Defensie en tegelijk vicepremier namens de SPD.
Zuna leek de bestaande Tsjechische rol als tussenpersoon bij de levering van munitie aan Oekraïne te willen voortzetten. Dat initiatief, waarin Tsjechië afzenders anoniem kan houden, heeft dit jaar naar schatting zo'n 1,8 miljoen artilleriegranaten geleverd. De staat draagt relatief weinig kosten, maar profiteert wel van belastinginkomsten uit de handel. De SPD-leider Tomio Okamura zei dat er "geen enkele cent van Tsjechische burgers" naar wapens voor Oekraïne mag gaan, en interne tegenstellingen liepen op door Zuna's aangekondigde bezoek aan Kyiv en plannen om Amerikaanse gevechtsvliegtuigen aan te schaffen.
In een drie uur durend crisisoverleg werd besloten dat Zuna mag blijven aanblijven, mits hij zwijgt over Oekraïne en aanverwante kwesties; voortaan is alleen premier Babis bevoegd hierover te communiceren. Zuna's reis naar Oekraïne is afgeblazen en hij is sindsdien vrijwel onbereikbaar: journalisten krijgen geen contact, zijn X-account is verwijderd en hij verscheen alleen in een video waarin hij toezegt niet naar Kyiv te reizen. Kritische media omschreven zijn houding als monddood gemaakt.
Als schijnoplossing wordt het munitie-initiatief losgekoppeld van het ministerie van Defensie, zodat het niet langer direct aan de SPD valt toe te schrijven. De kabinetsformatie kende eerder al strubbelingen: president Petr Pavel weigerde de benoeming van de Motoristen-voorman Filip Turek wegens racistische en andere beledigende berichten, en Babis moest zijn zakelijke belangen onderbrengen in een trust voordat hij premier kon worden. Na de feestdagen wil de regering het definitieve regeerakkoord presenteren; hoe ver Tsjechië daarna nog openlijk Oekraïne zal steunen blijft onzeker — Zuna zal zich daar in ieder geval niet meer over uitlaten.