Run op landbouwgrond als gevolg van nieuwe mestregels

In dit artikel:

Nieuwe mestregels in Nederland leiden tot een onverwacht effect: boeren kopen massaal extra grond om overtollige mest te kunnen uitrijden, waardoor de prijs van weilanden flink stijgt. Volgens de Nederlandse Vereniging van Makelaars kost een hectare grasland nu gemiddeld 85.000 euro, ongeveer 25% meer dan vier jaar geleden. Inflatie speelt mee, maar het belangrijkste motief is dat de Nederlandse uitzonderingspositie voor mestgebruik sinds 2023 wordt afgebouwd en volgend jaar helemaal vervalt. Boeren met een mestoverschot kiezen vaak voor aanschaf of huur van extra percelen omdat afvoeren van mest duur is.

In de praktijk merken zowel individuele ondernemers als makelaars de omslag. Melkveehouder Peter Lekkerkerker uit Gytsjerk (280 koeien) zegt dat hij extra percelen kocht en huurt om zekerheid te hebben voor mestplaatsing. Agrarisch makelaar Jos Ebbers ziet meer kavels per inschrijving met meerdere gegadigden en zelfs stukken die lang niet voor landbouw werden gebruikt terugkeren naar agrarisch gebruik.

De aantrekkende grondmarkt versterkt de schaalvergroting: vooral kapitaalkrachtige, grotere bedrijven slagen erin grond te verwerven, terwijl jonge en startende boeren moeilijker aan betaalbare grond of leningen komen. Dat bedreigt instroom van nieuwe ondernemers en kan leiden tot verdere concentratie in de sector.

Ook natuurbeschermers ondervinden de consequenties. Land van Ons, een coöperatie met ongeveer 30.000 leden die grond koopt om biodiversiteit te herstellen, verliest herhaaldelijk biedingen; in negen pogingen werd men acht keer overboden. De organisatie wil zich nu meer richten op grondeigenaren die openstaan voor natuurdoelen.

Kortom: beleid dat mestoverschotten moet terugdringen zorgt op korte termijn voor een stijgende vraag naar land, prijsopdrijving en ongelijke effecten tussen grote boeren, startende ondernemers en natuurinitiatieven — een onbedoeld neveneffect waar beleidsmakers nogal wat kritiek op krijgen.