'Nieuw kabinet moet nu keuzes maken als we onze welvaart willen behouden'
In dit artikel:
De Nederlandse energietransitie stokt op meerdere fronten: bedrijven en huishoudens ervaren onzekerheid door sterke prijsfluctuaties en beperkte netcapaciteit, en lagere inkomens lopen extra risico door stijgende rekeningen. Hoewel inmiddels ongeveer de helft van de Nederlandse energieproductie uit duurzame bronnen komt — vooral wind en zon — loopt de verduurzaming van zware industrie achter, waardoor de vraag naar duurzame stroom achterblijft.
Die tegenvallende vraag, gecombineerd met inflatie en hogere productieprijzen, heeft ervoor gezorgd dat dit jaar geen enkel bedrijf heeft gegrepen naar nieuwe projecten voor windparken op de Noordzee. Omdat wind en zon de prijspieken en -dalen sturen, groeit de onzekerheid bij zowel bedrijven als burgers: ondernemers weten niet of ze aansluiting en betaalbare stroom vinden, en huishoudens aarzelen met investeringen uit angst voor hoge kosten.
Politieke stabiliteit en duidelijk beleid worden daardoor essentieel, zeggen deelnemers aan de formatiegesprekken. Kees Vendrik (Nationaal Klimaat Platform), die aanschoof bij D66–CDA-overleggen, pleit voor snel en ruimhartig beleid zodat burgers kunnen profiteren van woningverduurzaming en buurtverbetering. Ook oud-ASML-topman Peter Wennink, adviseur voor het investeringsklimaat, waarschuwt dat het ondernemersklimaat meer ondersteuning nodig heeft om investeringen in Nederland te houden.
Analyse van verkiezingsprogramma’s schetst voorzichtig optimisme: D66, CDA en VVD onderschrijven de klimaatdoelen en willen inzetten op energie-onafhankelijkheid; de VVD spreekt openlijk over forse investeringen in wind op zee. Tegelijkertijd liggen de meningen sterk uiteen over kernenergie. Het demissionaire kabinet wil vier nieuwe centrales; D66 (met GroenLinks–PvdA) wil geen extra middelen voor meer centrales, terwijl CDA en VVD openstaan voor kleinere bijkomende kerncentrales. JA21 pleit juist voor grootschalige kernbouw (20 GW in 25 jaar), geen subsidies voor wind/zon en hervatting van gaswinning in Groningen.
Kortom: politieke wil is aanwezig, maar coalitiepartners moeten snel keuzes maken en meerderheden zoeken om zowel investeerders zekerheid te bieden als huishoudens en de industrie duurzaam en betaalbaar van energie te voorzien.