Neurobiologisch perspectief op 'on-Van der Burg-waardige' scheldpartij VVD-Kamerlid
In dit artikel:
VVD-Kamerlid Eric van der Burg veroorzaakte grote opschudding in Den Haag door PvdD-leidster Esther Ouwehand een grove scheldnaam te geven en medewerkers van het Nationaal Coördinator Speciale Criminaliteit (NSC) te beledigen. De uitbarsting vond plaats aan de rand van een fel debat over Gaza, in de nasleep van de tweede val van het kabinet. Journalisten Ton F. van Dijk en neuropsycholoog Esther van Fenema bespraken het incident uitgebreid in de podcast De X! Factor en zetten het gedrag in een bredere politieke en biologische context.
Van Fenema legt uit dat chronische stress de remmende functie van de prefrontale cortex aantast, waardoor de amygdala—de automatische “paniekknop”—de overhand kan krijgen. Onder deze omstandigheden verdwijnen impulscontrole en rationele afwegingen sneller, wat volgens haar verklaart waarom politici soms hard over de schreef gaan. Ze waarschuwt ook voor de rol van sociale media: ophef wordt beloond met views en versterkt zo de emotionele spanning.
Van Dijk benadrukte dat vergelijkbare scheldpartijen eerder ook hadden moeten worden afgekeurd, verwijzend naar toenmalige incidenten zoals de woordenwisseling rond Frans Timmermans. Hij vindt het daarom inconsequent om sommige uitlatingen zwaarder te veroordelen dan andere. Bovendien suggereert hij dat de beschuldigingen en heftige beelden die Van der Burg tijdens het Gaza-debat te verwerken kreeg—waaronder verwijten over het bagatelliseren van genocide—meegeholpen kunnen hebben aan zijn grensoverschrijdende reactie.
Van der Burg heeft excuses aangeboden en kondigt gesprekken aan om de verhoudingen te herstellen. De podcastmakers maken zich echter zorgen over een structureler probleem: de verzuring en polarisatie in de Haagse politiek, waardoor vroeger mogelijke persoonlijke verzoening (“na een debat een wijntje”) steeds minder voorkomt. Zonder plekken of momenten van relatieve rust en zonder leiderschap dat de prefrontale cortex laat spreken in plaats van de amygdala, vrezen zij dat de vicieuze cirkel van stress en escalatie zich voortzet.
Kortom: het voorval is niet alleen een individuele misstap, maar ook een symptoom van grotere psychologische en maatschappelijke druk op Nederlandse politici — versterkt door media en de polarisatie van het publieke debat.