Energietransitie in gevaar door 'onrealistische' vervangoperatie slimme meters
In dit artikel:
Netbeheerders moeten vóór begin 2029 ruim 2,7 miljoen elektriciteitsmeters vervangen. Die operatie volgt op een nieuwe energiewet die vanaf volgend jaar verplicht dat huishoudens met een ouderwetse draaischijfmeter overstappen op een digitale of slimme meter. Begin dit jaar hing bij nog iets meer dan een half miljoen woningen zo’n mechanische meter. Daarnaast moeten ruim 2,2 miljoen bestaande slimme meters die hun standen via GPRS (oude gsm-netwerken van KPN of Vodafone) versturen worden vervangen omdat die netwerken worden uitgefaseerd.
Sinds 2024 zijn ongeveer 300.000 meters al vernieuwd. Netbeheer Nederland zegt dat vervanging in het werkprogramma is opgenomen en dat mankracht en materiaal zijn gepland, maar ingewijden en onafhankelijk experts waarschuwen dat de tijdsdruk groot is. In minder dan 3,5 jaar moeten gemiddeld tienduizenden meters per week worden verwisseld, terwijl per wissel ook reistijd, bestellen, testen en planning komen kijken; sommige deskundigen schatten dat één vervanging al snel meerdere mensenuren kost. Tegelijk hebben netbeheerders moeite gekwalificeerd personeel te vinden en moeten zij ook werk doen aan uitbreiding en versterking van het elektriciteitsnet, waardoor keuzes en prioritering nodig zijn.
De uitfasering raakt niet alleen techniek maar ook de energietransitie: meters die geen data meer versturen maken dynamische energiecontracten moeilijk of onmogelijk. Zulke contracten geven consumenten een financiële prikkel om stroom te gebruiken wanneer veel duurzame opwek aanwezig is en juist te verminderen bij schaarste, wat helpt vraag en aanbod te balanceren. Ongeveer 7 procent van de Nederlandse huishoudens heeft al een dynamisch contract, vooral eigenaren van zonnepanelen en elektrische auto’s met slimme laadpalen, en dat aantal zal naar verwachting groeien.
KPN en Vodafone zijn verantwoordelijk voor de uitfasering van de oude gsm-netwerken. KPN sluit het netwerk voor consumenten eind 2027 maar houdt een deel specifiek voor slimme meters beschikbaar tot 1 januari 2029. Vodafone heeft nog geen vaste einddatum, maar belooft het netwerk minimaal tot eind 2026 te laten draaien en voert gesprekken met gebruikers. Autoriteiten zoals de Rijksdienst Digitale Infrastructuur en de Autoriteit Consument & Markt zijn op de hoogte en hebben providers gevraagd in kaart te brengen welke zakelijke gebruikers grootschalig apparatuur moeten vervangen en of een betaalde tijdelijke verlenging mogelijk is.