Nederlandse providers houden zich niet aan sancties tegen Rusland
In dit artikel:
Meerdere Nederlandse internetproviders en sociale‑mediabedrijven blijken in de praktijk de Europese sanctieregeling tegen Russische media niet volledig uit te voeren, stellen onderzoekers en sanctierechtadvocaten tegen Nieuwsuur. Sinds de Russische inval in Oekraïne (begin 2022) gelden in de EU uitgebreide sancties tegen tientallen Russische omroepen en journalisten; het doel is het tegengaan van Russische propaganda en het straffen van betrokken partijen. Die beperkingen gelden voor alle distributievormen: satelliet, tv, websites en platforms.
Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam en ISD Global monitoren gesanctioneerde websites en zagen dat veel van die sites in de EU nog gewoon bereikbaar zijn. Nadat Nieuwsuur vragen stelde, verwijderden de drie grote Nederlandse providers — KPN, VodafoneZiggo en Odido — meerdere sites van de gesanctioneerde media, onder meer een livestream van een Russisch legerkanaal en de website van Russia Today. Dat wijst erop dat actie mogelijk is, maar niet structureel plaatsvindt.
Ook op sociale media blijven gesanctioneerde kanalen veel volgers houden. NGO’s Alliance4Europe en Science Feedback telden bijna 800 nog‑actieve kanalen uit Rusland en Belarus met gezamenlijk tientallen miljoenen volgers. Als voorbeeld wordt het YouTube‑kanaal van presentator Arkady Mamontov genoemd: ondanks opname op een EU‑sanctielijst blijft zijn content met miljoenen views online staan. Google reageerde niet op verzoeken om uitleg, wat sanctierechtadvocaten verbaast en zorgwekkend noemen.
Handhaving in Nederland verloopt via strafrecht (Openbaar Ministerie en FIOD), maar capaciteit en prioritering liggen vooral bij exportgerelateerde zaken en het opsporen van omzeiling. Een nieuwe nationale sanctiewet bij de Raad van State moet handhaving vergemakkelijken door ook boetes mogelijk te maken zonder strafrechtelijke procedures. Het ministerie van Buitenlandse Zaken benadrukt dat iedereen zich aan de wet moet houden en dat overtredingen strafrechtelijk aangepakt kunnen worden.
Providers wijzen op praktische moeilijkheden: domeinnamen veranderen, er komen voortdurend nieuwe gesanctioneerde adressen bij, en technische blokkades zijn niet altijd eenvoudig te onderhouden. Europarlementariërs en NGO’s pleiten daarom voor sterkere, meer uniforme handhaving en voor een centraal Europees loket dat bedrijven helpt met financiële, juridische en technologische kennis over uitvoering van sancties. Kamerleden waarschuwen dat het gebrek aan adequate controle niet alleen de effectiviteit van mediamaatregelen ondermijnt, maar ook onderdeel is van een breder probleem van sanctieontduiking binnen de EU.