'Nederlandse mijnbouwer verzweeg miljardenomzet voor Congolese staat'
In dit artikel:
Onderzoek van de Congolese rekenkamer, ingezien door Follow the Money, toont dat grote mijnbouwbedrijven in Congo tussen 2018 en 2023 samen circa 15 miljard euro aan omzet niet hebben opgegeven aan de Congolese overheid. Daardoor liep de staat belangrijke inkomsten mis voor regionale ontwikkelingsfondsen — verplichte afdracht is 0,3% van de jaaromzet bestemd voor onder meer scholen, infrastructuur en watervoorziening — met naar schatting tientallen miljoenen euro’s verlies als gevolg. De rekenkamer constateert een aanzienlijk verschil tussen wat bedrijven rapporteerden aan die fondsen (ongeveer €70 miljard) en wat ze aan de belastingdienst opgaven (€83 miljard), een aanwijzing voor grootschalige ontwijking.
Een opvallende naam in het rapport is de in Amsterdam gevestigde Eurasian Resources Group (ERG), een deels door de staat Kazachstan gecontroleerde groep die één van de grootste producenten van koper en kobalt ter wereld is. ERG zou bijna €2 miljard minder hebben opgegeven aan de ontwikkelingsfondsen. Die metalen zijn strategisch belangrijk voor batterijen en de energietransitie, waardoor toegang tot Congolese mijnen lucratief is.
ERG is eerder in verband gebracht met mogelijke omkoping: onderzoeksjournalistiek laat zien dat het bedrijf rond 2018 waarschuwingen negeerde over verdachte betalingen in een grondtransactie die gekoppeld werd aan zakenman Dan Gertler (op de Amerikaanse sanctielijst). ERG vestigde zich in 2013 in Nederland tijdens een Brits omkopingsonderzoek; dat onderzoek werd in 2023 geseponeerd. Relaties met de Congolese overheid zijn gespannen: in 2018 probeerde de staat het bedrijf via de rechter uit het land te krijgen; recentelijk werd ERG ook beschuldigd van schendingen van transparantiewetgeving voor onderaannemers. Afgelopen september tekenden Congo en ERG nog een akkoord om de verstoorde verhouding te herstellen, maar het rekenkamerrapport zet opnieuw druk op het bedrijf om verantwoording af te leggen. ERG heeft niet gereageerd op vragen van Follow the Money.
De rekenkamer adviseert de Congolese regering bedrijven die de mijnwet overtreden te schorsen of te vervolgen. De zaak belicht bredere zorgen: verlies van publieke middelen voor lokale ontwikkeling, de kwetsbaarheid van strategische grondstoffenroutes voor corruptie en belastingontwijking, en de uitdaging voor Europese en Afrikaanse regeringen om transparantie en verantwoording af te dwingen.