Nederland snakt naar een kabinet zonder de VVD
In dit artikel:
De VVD moet voorlopig van het politieke toneel worden gehouden, betoogt de schrijver: niet alleen omdat de partij zichzelf onbetrouwbaar heeft gemaakt als partner, maar ook omdat het de democratie ten goede komt als zij even niet aan de knoppen van het landsbestuur zit. Eerder dit jaar signaleerde de auteur nog de mogelijkheid van een zogenoemde Vivaldi-achtige combinatie, maar gaf tegelijk de voorkeur aan een regering waar de VVD niet in voorkomt — een wens die nu door de recente politieke neergang van de VVD plausibeler lijkt.
De kritiek is concreet: de VVD regeert al decennialang vrijwel onafgebroken (52 van de 77 jaar sinds oprichting), heeft onder Rutte een lange periode van dominantie gekend en zou intussen verschrompeld zijn tot een partij die inhoudelijk veelal een afspiegeling is van rechts-populistische opponenten. De partijleider is momenteel impopulair, de peilingen zijn historisch laag en er lijkt weinig geloofwaardigheid meer om eigen beleidsproblemen op te lossen. Tegelijkertijd wint CDA-leider Henri Bontenbal volgens de auteur aan terrein bij gematigde kiezers.
Historisch patroon: volgens de schrijver heeft de VVD haar overlevingskans vaak te danken gehad aan coalitiepartners die er uiteindelijk mee in de knel raakten — van PVV en PvdA tot eigen voormalige partners. Ook wordt teruggeblikt op 2021, toen D66 zetels won en binnen de partij lang het adagium gold dat regeren zetels kost; de auteur speculeert over hoe anders het politieke landschap had kunnen zijn bij andere keuzes toen.
Als serieus alternatief lanceert de tekst een concreet kabinetvoorstel: een vijfpartijencoalitie van CDA, GroenLinks–PvdA (GL-PvdA), D66, SP en ChristenUnie. Die combinatie wordt gepresenteerd als sociaal-christelijk en doet in schaal en samenstelling denken aan de rooms-rode coalities uit de naoorlogse tijd. SP-leider Jimmy Dijk wordt genoemd als een praktische bestuurder die ervaring heeft op plekken als Groningen. De schrijver hoopt dat zijn eigen partij bereid is hierin te stappen en verwijst naar de historische doorbraak van Paars onder Van Mierlo als precedent voor het doorbreken van machtsblokken.
Op dit moment hebben noch de voorgestelde “Vivaldi”-variant noch het sociaal-christelijke blok volgens de peilingen een meerderheid. Maar er is volgens de auteur een reële kans dat CDA en GL-PvdA met strategisch stemmen extra kiezers weten te mobiliseren, waardoor een coalitie zonder VVD binnen bereik zou kunnen komen.