Nederland kán Afghaanse vrouwen helemaal niet terugsturen, zeggen experts eensgezind: „Ze lopen daar gevaar"
In dit artikel:
De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zet door met uitzettingen van Afghaanse vrouwen naar Taliban‑bestuurd Afghanistan, ondanks felle kritiek van asielrechtexperts en publieke verontwaardiging. Vervolgonderzoek van Trouw laat zien dat minstens drie Afghaanse vrouwen door de IND zijn teruggestuurd; één van hen, een 29‑jarige, kreeg begin oktober een negatief besluit. Haar verzoek om bescherming werd afgewezen hoewel zij stelde dat zij zich wilde ontwikkelen en actrice wilde worden — iets wat onder de Taliban praktisch onmogelijk is.
Zes juridische specialisten van vijf universiteiten (onder wie Hemme Battjes, Mark Klaassen, Ashley Terlouw, Lynn Hillary, Türkan Ertuna Lagrand en Salvatore Nicolosi) beoordelen het beleid unaniem als onjuist. Zij verwijzen naar een recente uitspraak van het Europees Hof van Justitie: structurele en extreme discriminatie van vrouwen in Afghanistan kan worden aangemerkt als vervolging, zodat individuele toetsing in veel gevallen niet nodig is. Volgens deze deskundigen zijn Afghaanse vrouwen daardoor per definitie kwetsbaar en mag Nederland hen niet terugsturen.
De IND en het (demissionaire) kabinet interpreteren de rechterlijke lijn echter anders. In een brief aan de Raad van State stelde de landsadvocaat in opdracht van minister David van Weel dat individuele beoordeling wel mogelijk is. De IND zegt in haar verdediging dat weigeringen uitzonderlijk zijn en dat verzoeksters aannemelijk moeten maken dat de Taliban‑regels hun gewenste levenswijze werkelijk onmogelijk maken. In het concrete geval oordeelde de IND onder meer dat de vrouw in het verleden binnenshuis verbleef, huishoudelijke taken verrichtte en niet ‘verwesterd’ zou zijn; daarom geloofde de dienst niet dat zij in de toekomst aanzienlijk beperkt zou worden.
De tegenstanders van het beleid spreken van een fundamentele ondermijning van het asielrecht: je kunt vluchtelingen niet de boodschap geven dat zij hun identiteit of ambities moeten verbergen om vervolging te vermijden. Zij benadrukken dat vrouwen in Afghanistan ernstige beperkingen ondervinden op onderwijs, arbeid, bewegingsvrijheid en gezondheidszorg, en dat die structurele discriminatie bescherming rechtvaardigt.
Alle genoemde zaken zijn juridisch nog niet definitief; er lopen procedures, onder meer bij de Raad van State. De discussie raakt kernvragen over non‑refoulement en de toepassing van Europese jurisprudentie in nationale asielpraktijk.