Navo gebruikt 'lethal force': vijf conclusies dringen zich op

In dit artikel:

Dinsdagnacht schoten Polen, met actieve steun van NAVO-bondgenoten waaronder Nederlandse F-35’s, Italiaanse radarvliegtuigen en Duitse Patriot-systemen, meerdere Russische drones neer. Het incident markeert volgens het artikel een historisch moment: voor het eerst sinds de oprichting van de NAVO in 1949 is er dodelijk geweld gebruikt om NAVO-grondgebied te verdedigen. Rusland zegt dat Polen geen doelwit was; onderzoek naar de bedoeling van de zwerm drones loopt nog.

Vijf lessen worden getrokken. Ten eerste: de oorlog om Oekraïne raakt direct aan het leven in buurlanden; eerdere voorbeelden zijn een neergekomen Oekraïense luchtafweerraket in Polen (november 2022) en afgedwaalde Russische wapens en drones die in Polen en Roemenië terechtkwamen. Ten tweede: een ongeluk of grensoverschrijding kan snel escaleren; kortdurende schendingen van luchtruim worden door de NAVO als provocaties gezien. Ten derde: de NAVO-luchtverdediging functioneert; meerdere landen werkten gecoördineerd om de drones uit te schakelen.

Ten vierde wordt benadrukt dat Nederlandse militairen sneller dan politici in gevechtshandelingen kunnen belanden — ook als kabinet en ministers zeggen dat het niet de bedoeling is dat Nederlanders gaan vechten (“Het is nooit de bedoeling dat er Nederlanders gaan vechten”, zei minister David van Weel). Militaire commandanten handelen volgens vooraf vastgestelde plannen; zoals admiraal Rob Bauer zei: als een vijand de grens overschrijdt, onderneemt de NAVO onmiddellijk actie. Ten vijfde bleek binnen Polen politieke eenheid mogelijk: premier Tusk en net aangetreden president Nawrocki riepen samen artikel 4 van het NAVO-verdrag in, waarmee overleg met bondgenoten werd gestart.

Het incident onderstreept zowel de directe dreiging voor NAVO-grenslanden als de snelheid en besluitvorming waarmee militaire reacties optreden — zaken die politiek, publiek en militairen opnieuw doen nadenken over risico’s en verantwoordelijkheid.