Natuurlijke betonvervanger kan kustherstel een impuls geven
In dit artikel:
NIOZ-onderzoekers hebben in Yerseke getest of het biobased materiaal Xiriton geschikt is voor kustrestauratie en de eerste resultaten zijn veelbelovend. Xiriton wordt gemaakt van lokaal verzamelde grassen (zoals slijkgras, Spartina anglica, en olifantsgras, Miscanthus), gebluste kalk, puzzolaan, schelpen, zand en zeewater. In tegenstelling tot conventioneel beton legt het materiaal CO2 vast in plaats van het uit te stoten, en kan het na verloop van tijd onschadelijk afbreken.
De onderzoekers plaatsten Xiriton-blokken op slik in Yerseke, waar ze twee keer per dag door getijden werden blootgesteld. Na een jaar waren de blokken voor ongeveer 70% begroeid met oesters, mossels en algen, wat erop wijst dat het materiaal fungeert als geschikt substraat voor de vestiging van schelpdieren en algengemeenschappen. Door de samenstelling en droogtijd te variëren, kan de sterkte en levensduur worden aangepast; in tests bleek Xiriton na circa vijf weken droogtijd een hoge hardheid te bereiken.
Belangrijke praktische eigenschappen van Xiriton: het heeft met een pH van ongeveer 8–9 een veel minder basische omgeving dan standaardbeton (rond pH 13), wat gunstiger is voor organismen die zich moeten vestigen. In een erosietest met krachtige stroming (de zogenaamde Fast Flow Fume) haalden Xiriton-stukken, vervaardigd met koffiebekers als mal, na 63 dagen dezelfde weerstand als Romeins beton. Dat toont aan dat het materiaal ook onder dynamische omstandigheden voldoende stevigheid kan bieden, en dat erosiegevoeligheid door samenstelling en droogtijd te sturen is.
Praktisch gezien is Xiriton goedkoop en relatief simpel te maken, zonder noodzaak voor zoet drinkwater — het kan met sloot- of zeewater worden geproduceerd — en is het toepasbaar voor tijdelijke structuren die natuurlijke rifvorming ondersteunen. De onderzoekers zien kansen voor toepassingen als schelpenbanken, herstel van kwelders, kunstmatige riffen of golfbrekers die processen van natuurherstel faciliteren. Een vervolgstudie moet uitwijzen of Xiriton ook geschikt is voor grotere golfbrekende constructies.
Ontwikkelaar Frank Bucher (Zwitserland, woonachtig in Stiens) werkt al jaren aan het concept en stelt dat Xiriton veel bouwtoepassingen kan vervangen zonder te hoeven bakken. Hoewel de traditionele bouwsector het materiaal nog niet grootschalig gebruikt, bestaat er binnen kustbeheer en hogescholen belangstelling. Senior-onderzoeker Jim van Belzen plaatst de uitkomst in een bredere context: bij het verkleinen van onze ecologische voetafdruk zijn biobased, circulaire bouwmaterialen geen luxe maar een noodzaak. Xiriton biedt volgens de onderzoekers een realistische en opschaalbare optie voor natuurinclusieve kustbescherming met een kleinere ecologische impact dan regulier beton.