Natuur is de beste bescherming bij waterwinning
In dit artikel:
Evides, één van de tien Nederlandse drinkwaterbedrijven, beheert in het zuidwesten van Nederland (Zeeland, West‑Brabant en het zuidwesten van Zuid‑Holland) meerdere waterwingebieden. Op de Brabantse Wal gaat het om Halsteren, Huijbergen en Ossendrecht. Jeroen Willemsen (met collega’s Melle van Overbeek en Dick Hoogesteger) lichtte tijdens een Bosgroep-bijeenkomst toe waarom Evides natuurbeheer inzet als primaire bescherming van de waterbronnen: natuurgebruik minimaliseert vervuilingsrisico’s en bewaart zo de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater. Publieke toegang is beperkt (slagboom bij de ingang), maar wandelen op aangelegde paden is toegestaan.
Samenstelling en doelstellingen
Ongeveer 80% van de terreinen bestaat uit bos, grotendeels voormalige productiebossen met naaldbomen; daarnaast is circa 10% heide en 10% meer open, graslandachtige stukken. Evides streeft er naar die eentonige productiebossen geleidelijk om te vormen naar meer natuurlijke, soortenrijke en klimaatbestendige bossen. Houtoogst is geen doel; beheer- en beschermingskosten worden via drinkwaterprijzen gedekt, waardoor het bedrijf meer vrijheid heeft in keuzes en geen SNL-subsidievoorwaarden hoeft na te leven. De samenwerking met Bosgroep Zuid Nederland bestaat al sinds 2009; in 2022 werd een nieuw, gezamenlijk beheerplan voor de drie gebieden opgesteld.
Praktische maatregelen en aanpakken
Het beheer komt neer op gedetailleerd werken: er is een inventarisatie op boomniveau zodat van elke boom soort, leeftijd en conditie bekend is en gericht geplant kan worden. Een OAD-netwerk (oude, aftakelende en dode bomen) wordt bewust gehandhaafd; dood hout blijft liggen waar veilig, omdat dat biodiversiteit ondersteunt. Verjonging en diversifiëring gebeuren door gericht loofbomen aan te planten zodat op termijn zaadbomen voor natuurlijke opkomst ontstaan. Dennen hoeven niet volledig te verdwijnen, maar hun dominantie wordt verminderd. Ook worden open plekken actief behouden omdat die essentiële leef- en jachtterreinen voor specifieke soorten vormen. Daarnaast is een lijst met soorten opgesteld die extra aandacht krijgen in het beheer.
Drie concrete projecten
1) Amerikaanse vogelkers: in plaats van langdurige bestrijding kiest Evides onder meer in Huijbergen voor de aanpak van het LIFE-project Resilias: voorkomen dat de invasieve soort zich kan verjongen door alternatieve, concurrentiekrachtige bomen op kritieke momenten te planten en zo het licht- en ruimtegebruik terug te winnen.
2) Climate Forest: binnen dit LIFE‑project wordt gewerkt aan klimaatbestendigheid en bodemsanering in Huijbergen. Historische bosaanplantingen hebben geleid tot monoculturen en verzuring; door de zure bodem aan te pakken en circa 1.400 boompjes van 21 verschillende soorten te planten, ontstaat meer veerkracht en een rijker strooisel voor toekomstige generatie bossen.
3) Kooiheide-herstel (2018): op 8 hectare werd droge heide hersteld door oude naaldbossen te kappen, te chopperen, maaien en begrazing in te zetten. Gebruikmakend van een nog aanwezige heidezadenbank kon open heide succesvol terugkeren — een voorbeeld van natuur die zich veerkrachtig herstelt als juiste maatregelen worden genomen.
Waarom dit belangrijk is
Voor Evides is natuurbeheer niet alleen ecologisch wenselijk maar functioneel noodzakelijk: een gevarieerd, gezond ecosysteem werkt als buffer tegen verontreiniging en draagt bij aan duurzame drinkwaterwinning. De combinatie van langjarige samenwerking met de Bosgroep, gedetailleerde inventarisatie, gerichte aanplant en projecten gericht op invasieve soorten en klimaatadaptatie moet zorgen voor toekomstbestendige wingebieden die zowel ecologisch rijk als waterveilig zijn.