Na spectaculaire verhuisoperatie schittert 'Tronende Madonna' van Rubens weer in KMSKA, bekijk hier de grote verschillen
In dit artikel:
Na een herstelklus van bijna twee jaar prijkt Peter Paul Rubens' Tronende Madonna omringd door heiligen sinds vandaag weer op zijn ereplaats in de Rubenszaal van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA). Het monumentale altaarstuk (5,64 × 4 m) weegt met lijst circa 350 kilogram en moest deze week met een kraan en een nauwgezette verhuisoperatie teruggehangen worden; daarvoor moest eerst het andere grote Rubenswerk Aanbidding door de koningen van de muur worden gehaald.
Het schilderij dateert uit 1628 en hing ooit in het hoofdaltaar van de Antwerpse Augustijnenkerk. Door tientallen lagen vergeelde vernis waren Rubens’ oorspronkelijke couleurs en nuanceverlopen grotendeels verdwenen; de restauratie verwijderde die vernis en bracht opnieuw een helder palet en veel fijnere kleurverschillen aan het licht. Omdat het doek te groot is om de zaal te verlaten, vond het werk ter plaatse plaats in het voor publiek toegankelijke restauratieatelier 'Studio Rubens'. Bezoekers konden zo het schoonmaak- en conserveringsproces volgen.
De werkzaamheden leverden niet alleen een visueel herstel op maar ook nieuwe inzichten in Rubens’ werkwijze. Samen met de Universiteit Antwerpen werden talrijke voorstudies digitaal gescand en vergeleken met het eindwerk. Daaruit blijkt onder meer dat twee olieverfstudies — een vroege en een latere versie — met elkaar verbonden zijn: onder de tweede studie blijkt een schets van de eerste te liggen, wat aantoont dat Rubens composities overzette en herwerkte. Die vondsten geven onderzoekers extra kennis over het atelierproces en voorbereidingspraktijken van de meester.
Het restauratieteam — met onder meer Rubens-expert Koen Bulckens en restauratoren Jill en Ellen Keppens — werkte bijna twee jaar aan het project. De Tronende Madonna blijft de komende twee jaar prominent hangen, duidelijk zichtbaar vanaf de trap naar de eerste verdieping. Intussen start Studio Rubens meteen met de restauratie van de Aanbidding door de koningen; dat project moet binnen twee jaar afgerond zijn, precies op tijd voor de 450e verjaardag van Rubens in 2027. Directeur Carmen Willems benadrukt dat de open restauraties zowel wetenschappelijk als educatief veel opleveren en hoopt in de toekomst een derde groot werk aan het programma toe te voegen.
Studio Rubens is geopend tijdens de reguliere museumuren en is inbegrepen bij het museumticket; restauratoren werken er bijna dagelijks, zodat publiek en onderzoekers mee kunnen profiteren van de restauratie-inzichten.