Na laatste debat is de kiezer aan zet: 'Politieke spelletje ben ik spuugzat'
In dit artikel:
Het NOS-slotdebat van dinsdagavond markeerde het einde van de campagne: de lijsttrekkers kregen hun laatste kans om kiezers te overtuigen, terwijl peilingen een nek-aan-nekrace laten zien tussen PVV, GroenLinks-PvdA, D66, CDA en VVD. Inhoudelijk leverde het debat weinig verrassends op; meerdere deelnemers omschreven het als redelijk ‘prettig’ en geen doorbraak in de race.
De toon van het debat was voorzichtig en veel leiders leken vooral geen fouten te willen maken. Discussies over migratie en andere thema’s voelden vertraagd door herhaling: onderwerpen die tijdens deze campagne al vaak en met dezelfde protagonisten zijn uitgevochten. Af en toe braken toch spontane momenten door, bijvoorbeeld toen VVD-leidster Yesilgöz probeerde CDA’er Bontenbal open te trekken voor een centrumrechts kabinet. Bontenbal reageerde geïrriteerd en zei dat hij het oude politieke spel zat was; hij waarschuwde bovendien dat de harde voorwaarden van de VVD zo’n centrumrechts kabinet “uit zicht” brengen.
Yesilgöz sloot de PVV uit en zei ook niet te zullen deelnemen aan een kabinet met GroenLinks-PvdA, waardoor voor de VVD weinig coalitiemogelijkheden overblijven. D66-leider Rob Jetten zocht deze campagne nadrukkelijk contrast met Geert Wilders en profiteerde in de laatste week van een stevige stijging in de peilingen; zijn opgewekte uitstraling viel daarbij op.
Er was aandacht voor de vraag hoe Nederland er over vijf jaar uitziet met de verschillende lijsttrekkers als premier: Wilders schetste een trotser land, Bontenbal pleitte voor een nieuwe, normalere politieke cultuur en Frans Timmermans hoopte op het dichten van breuklijnen en herwonnen vertrouwen. CU-leider Mirjam Bikker herinnerde eraan dat kiezers niet direct een premier kiezen, maar 150 volksvertegenwoordigers.
Kort samengevat bood het slotdebat een laatste, gecontroleerde ronde zonder grote omwentelingen — meer een bevestiging van campagnestrategieën en verschillen in coalitievisies dan een beslissend moment.