Na jaren discussie is de toekomst van het luchtalarm nog steeds ongewis
In dit artikel:
De discussie over het Nederlandse luchtalarm woedt al meer dan tien jaar en staat nu op een beslissend punt: de Tweede Kamer moet binnenkort kiezen omdat het waarschuwings- en alarmeringssysteem (WAS) technisch verouderd is. Het ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V) stelt dat er geen geld is om het systeem te vernieuwen, zoals voormalig minister Van Weel in februari 2024 aangaf. Tegelijkertijd steunden vrijwel alle partijen in maart 2024 een motie die pleit voor het behoud van het luchtalarm.
Historisch werd het systeem vrijwel vervangen door NL-Alert (ingevoerd in 2012), dat via mobiele netwerken gerichte, inhoudelijke waarschuwingen naar telefoons stuurt. Onderzoeksinstituten als Cebeon (2021) en het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) concludeerden dat NL-Alert veel effectiever is en berekenden dat het behoud van het luchtalarm tot 2040 circa 170 miljoen euro zou kosten. Daarom leek uitfasering logisch toen NL-Alert vrijwel alles kon overnemen.
De geopolitieke situatie en ervaringen met netwerkuitval hebben die afweging deels veranderd. Na de Russische inval in Oekraïne groeit de vrees dat bij een militaire aanval zowel stroom- als communicatienetwerken doelwit worden, waardoor NL-Alert onbruikbaar zou raken. Mobiele antennes hebben bij een grootschalige stroomstoring doorgaans slechts tot vier uur back-up; daarna is massale sms/alert-communicatie niet meer mogelijk. De overstromingen in 2021 lieten in delen van België en Duitsland zien hoe snel mobiele netwerken kunnen wegvallen; Duitsland besloot daarop juist extra te investeren in sirenes.
J&V werkt met Defensie en TNO aan onderzoek naar hoe burgers ook bij stroom- of netstoringen effectief kunnen worden gewaarschuwd. De Kamer krijgt de onderzoeksresultaten te zien (verwacht voor de zomer van 2025) en op basis daarvan moet een besluit vallen over het al dan niet uitfaseren en ontmantelen van het luchtalarm. Tegenstanders wijzen op kosten en minder informatie bij sirenes; voorstanders zien het systeem als een hardere back-up — vergelijkbaar met een verzekering — die je hoopt nooit nodig te hebben, maar die cruciaal kan blijken in extreme situaties.