Na het tsunami-alarm rond de Stille Oceaan: waarom je wel kan voorspellen wanneer een tsunami aan land komt (maar niet hoeveel schade die veroorzaakt)

In dit artikel:

Tsunami's ontstaan meestal door zeebeving waarbij de zeebodem plotseling enkele meters omhoog komt, zoals vannacht het geval was toen de zeebodem over honderden kilometers vijf meter omhoog schoof. Deze beweging zet grote watermassa's in beweging die zich als golven over de oceaan verspreiden en uiteindelijk de kusten treffen. Vooral in het gebied rond de Stille Oceaan, met name nabij Japan en Indonesië, komen tsunami's regelmatig voor vanwege de tektonische activiteit langs de Ring van Vuur.

Hoewel aardbevingen de meest voorkomende oorzaak zijn, kunnen ook aardverschuivingen, vulkanische activiteit, zware stormen of meteorietinslagen tsunami's veroorzaken, maar deze zijn minder frequent en doorgaans minder desastreus. Een tsunami bestaat uit een serie golven waarvan niet altijd de eerste het hoogst is; golven kunnen variëren van enkele meters tot zelfs dertig meter hoog en kunnen verspreid in tijd binnen enkele uren tot dagen na de beving blijven komen.

Door de hoge snelheid—tot wel 700 à 800 kilometer per uur—kan met behulp van seismische monitoring redelijk nauwkeurig worden voorspeld wanneer een tsunami op een bepaalde kustlijn zal aankomen. Echter, het inschatten van de daadwerkelijke schade is complex, omdat veel factoren meespelen zoals de kracht en diepte van de aardbeving, de locatie van het epicentrum, het weer, de zeebodemstructuur en de topografie van de kust. Zo kunnen geografische kenmerken als baaien, koraalriffen en kustlijnen de impact sterk beïnvloeden, en is vaak het terugstromende water na de golven verwoestender dan de golven zelf.

Naast de primaire tsunami kunnen ook naschokken, veroorzaakt door het oplossen van spanningen in de aardkorst rondom de breukzone, nog dagen tot jaren na de hoofdbeving optreden. Hoewel deze naschokken nog krachtig kunnen zijn, zijn ze meestal niet sterk genoeg om nieuwe tsunami’s te veroorzaken.

Volgens het Amerikaanse NOAA zijn er over een periode van 4.000 jaar ongeveer 1.400 tsunami’s geregistreerd, waarvan circa 270 dodelijk waren en samen minstens 554.000 levens hebben geëist. Enkele van de meest verwoestende recente voorbeelden zijn de tsunami's in 2004 bij Indonesië, die 230.000 doden veroorzaakten, en de tsunami in 2011 in Japan met 20.000 slachtoffers. Beide hadden een grotere magnitude dan de tsunami van afgelopen nacht.