Na drie opdrachten weet hond Kiki: dit is mijn roedel
In dit artikel:
In Zeist werkt trainer Arlette Hütmann (58) met jongeren aan hun zelfvertrouwen door ze oefeningen te laten doen met een hond: Mechelse herder Kiki loopt tijdens een donderdagmiddag-sessie langs deelnemers en leert hen via concrete opdrachten hun grenzen aan te geven en rustig te blijven. Fotograaf en journalist fungeerden als proefpersonen; begeleider Marek (18), ex-deelnemer van de training, toont inmiddels als assistent hoe de opdrachten verlopen.
De topdogtraining, bedacht in 2006 door Hütmanns partner Rob Mos (overleden november 2024), is gebaseerd op het Animal Assisted Therapy-model en heeft een wetenschappelijke onderbouwing. Er lopen onderzoeken naar de duurzaamheid van de positieve effecten. Inmiddels geven tientallen trainers door heel Nederland de cursus, meestal individueel en soms bij de deelnemer thuis. Een standaardtraject omvat twaalf sessies: kennismaking, relatieopbouw met de hond via steeds moeilijkere oefeningen, een werkfase met evaluatie en zes sessies om persoonlijke leerdoelen uit te werken (bijvoorbeeld zonder angst buiten wandelen met de hond).
De methode richt zich op jongeren met uiteenlopende psychische problemen; grofweg twee groepen: onderassertieve jongeren (zoals autisme of grote verlegenheid) en overassertieve jongeren (zoals ADHD of agressie). Door het werken met een dier ontstaat wederzijds vertrouwen, wat bij zowel mens als hond oxytocine vrijmaakt en een prettig gevoel geeft. Hütmann rapporteert positieve uitkomsten: jongeren die weer naar school gaan, ontvankelijker worden voor reguliere therapie, minder agressief zijn of betere relaties met ouders krijgen. Volgens haar maakt het weinig uit welke problematiek iemand heeft; honden reageren op een consistente manier en bieden zo een veilige leersituatie.
Praktisch draaien opdrachten om lichaamstaal en grenzen stellen: niet aankijken, spieren aanspannen en zo nodig opstaan om een hond duidelijk te maken wat gewenst gedrag is. Beloning en positieve bekrachtiging horen erbij. Tegelijk bewaakt de trainer het dierenwelzijn: honden moeten goed gesocialiseerd zijn, sessies zijn kort (ongeveer een halfuur) en trainers letten op stresssignalen zoals geeuwen of tongelen. Kiki zelf kwam uit verwaarlozing, waardoor de trainer extra alert is op wat van haar gevraagd kan worden.
Het artikel schetst ook het persoonlijke verloop van Marek: enkele jaren geleden stopte hij door pestgedrag met school en was hij sceptisch over hulpverlening. Na begeleiding in het Autisme Centrum In Contact ontmoette hij Hütmann en volgde de topdogtraining; thuis had hij al ervaring met honden. De training gaf hem meer zelfvertrouwen, beter contact met mensen en kennis van hondentaal. Hij loopt nu stage bij Hütmann en traint Kiki als mogelijk hulp- en trainingshond.
Hütmann, voormalig docent in het praktijkonderwijs, geniet van het werk en blijft verrast door wat honden uit zichzelf kunnen bijdragen in de sessies. De topdogtraining blijft zich uitbreiden in Nederland en wordt gezien als een waardevol onderdeel van zorg voor jongeren met psychische problematiek.