Mysterie opgelost: is Gouderak ooit onderdeel van Gouda geweest?

In dit artikel:

Gouderak, voor het eerst genoemd in 1274, dankt zijn naam aan het ‘Goudsche Rak’, een recht stuk van de Hollandse IJssel waar de plaats ontstond langs het water. Rond 1300 kwam Gouderak als ambachtsheerlijkheid in handen van de heren van Gouda, waaronder Jan van Beaumont. Een heerlijkheid was een grondgebied met beperkte eigendomsrechten en vooral het recht om rechtspraak uit te oefenen, vaak gekocht door steden om invloed te behouden zonder het gebied volledig te integreren.

In 1398 verloor Gouda de heerlijkheid doordat de kinderloze graaf van Blois overleed en het gebied onder de Graaf van Holland viel. Pas in 1663 verwierf Gouda de heerlijkheid terug door deze te kopen voor 12.000 gulden. Dit gaf Gouda meer zeggenschap, waaronder het benoemen van functionarissen als de schout en het innen van belastingen.

Met de opheffing van de heerlijkheden in Nederland na de val van de Bataafse Republiek in 1795, werd Gouderak een zelfstandige gemeente. Dit bleef zo tot 1 januari 1985, toen het door een gemeentelijke herindeling onderdeel werd van Ouderkerk. Vervolgens fuseerde Ouderkerk op 1 januari 2015 met andere gemeenten tot de Krimpenerwaard, waardoor Gouderak sindsdien deel uitmaakt van deze nieuwe gemeente.

Het gemeentewapen van Gouderak was eenvoudig, met een gouden zespuntige ster op een rode achtergrond, waarschijnlijk afgeleid van het Goudse wapen. Dit wapen werd vanaf 1816 gebruikt, maar verviel na de opname in de gemeente Ouderkerk in 1985. Het verhaal van Gouderak illustreert de historische wisselwerking tussen kleinere heerlijkheden en grotere steden in de regio, waarbij eigendom, rechtspraak en bestuurlijke structuren in de loop der eeuwen veranderden.