Museum vindt bij toeval tatoeage op 17e-eeuws Amsterdams groepsportret

In dit artikel:

Een restaurator van het Amsterdam Museum ontdekte bij controle van een zeventiende-eeuws groepsportret onverwacht een tatoeage op de pols van een van de afgebeelde mannen. Het museum noemt het mogelijk de vroegst bekende weergave van een tatoeage in de West-Europese schilderkunst. Het schilderij toont vier "Oppercommissarissen der Walen" rond een tafel; achter hen staan de havenmeester, diens knecht en de kapitein der waalridders, met een doorkijk naar de haven. Door opgerolde mouw is op de binnenkant van een pols een kleine afbeelding zichtbaar.

Kunsthistorici denken dat het motief een staartster (komeet) voorstelt, verband houdend met de komeet van 1618 die in West-Europa zichtbaar was en door velen als een voorteken werd geïnterpreteerd. De man met de tatoeage is waarschijnlijk Wessel Smits, een welgestelde koopman, geboren circa 1618/1619, die via zijn stiefvader Philibert Vernatti toegang had tot intellectuele kringen en contacten met onder anderen dichter Jacob Cats en natuurkundige Isaac Beeckman. Dat verband verklaart mogelijk waarom Smits juist dit symbool koos: de komeet zou met zijn geboortetijd samenhangen en kon een persoonlijk of familiaal belang hebben gehad.

De vondst is opmerkelijk omdat tatoeages in zeventiende-eeuws Amsterdam volgens bronnen niet tot de burgercultuur behoorden en eerder geassocieerd werden met zeevarenden of buitenstaanders. Het blijft onduidelijk waar Smits de tatoeage heeft laten zetten; in Amsterdam zijn er geen aanwijzingen voor tattoopraktijken in die periode, dus mogelijk kreeg hij het in het buitenland tijdens reizen. Verdere onderzoek zal moeten uitwijzen wie de getatoeëerde man precies is en wat de precieze betekenis en herkomst van het motief zijn.