Museum Krona toont de schoonheid van gebruikte, versleten boeken
In dit artikel:
In Museum Krona in Uden zijn de sporen van het kloosterleven tastbaar gemaakt in een drieluiktentoonstelling over kloosters en kloosterleven, waarvoor vooral de boeken van het voormalige klooster Soeterbeeck centraal staan. Het museum bevindt zich in een voormalig kloostercomplex waar nog een klein gezelschap Birgittinessen in afzondering woont; bezoekers kunnen de kruidentuin zien, maar de kloostervleugel blijft gesloten. De tentoonstellingen, te zien tot 11 januari, leggen op verschillende manieren verbindingen tussen beelden, foto’s en teksten en nodigen uit tot nadenken over eeuwenlange devotie.
De meest opvallende afdeling, getiteld “Graven in boeken”, toont materiaal uit de bibliotheek van Soeterbeeck (een kloostergemeenschap uit het Land van Ravenstein) — ruim veertig laatmiddeleeuwse handschriften en bijna 600 oude drukken. Toen het klooster in 1997 zijn deuren definitief sloot, werden de boeken ondergebracht in een stichting en in bruikleen gegeven aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Twee Nijmeegse boekhistorici, Hans Kienhorst en Ad Poirters, onderzochten de collectie als archeologen: ze noteerden inkepingen, ingeplakte biljetten, nummeringen en de samenstelling van boekbanden, waarmee ze veel konden reconstrueren over het dagelijkse en geestelijke leven van de zusters.
Opvallend is dat het niet om glanzende literaire topstukken gaat, maar om bescheiden, veelgebruikte boeken en koorboeken met muzieknotatie en stichtelijke werkjes die ooit populair waren. Juist die sporen van intensief gebruik vertellen het verhaal: opengeslagen pagina’s, handgeschreven aantekeningen, een bandje gemaakt van een Douwe Egberts-verpakking en intieme notities zoals het afscheidsverslagje van zuster Elisabeth Hurckmans maken de collectie menselijk en levend. Titels die voorbij komen — werken van Jacob Roecx, Jan Pascha en Alphonsus Rodrigues — illustreren het repertoire van spirituele lectuur dat de zusters gebruikten om te lezen, mediteren en elkaar te troosten.
De tentoonstelling werkt met grote zwart-witfoto’s van de bibliotheek, filmbeelden, veel opengeslagen boeken en een tijdlijn die de geschiedenis van Soeterbeeck volgt: gesticht rond 1450 aan de Suetbeeck, verhuizingen naar Nuenen en Deursen, gedwongen sluitingen en heropeningen, en uiteindelijk de definitieve opheffing in 1997. Soeterbeeck was het laatste Nederlandse klooster dat rechtstreeks terugging op de beweging van de Moderne Devotie — een stroming die eenvoud, persoonlijke vroomheid en lezen als middelen van geestelijke vernieuwing benadrukte. De tentoonstelling toont niet zoveel over theorieën achter die spiritualiteit, maar laat met tastbare voorwerpen zien hoe die idealen in het dagelijks leven van de zusters tot uitdrukking kwamen.