Monumenten in Heusden: Wilhelminastraat 14 t/m 20 te Vlijmen
In dit artikel:
Op de kadastrale kaarten uit 1811–1834 staat de huidige Wilhelminastraat nog als “Weg genaamd Agterstraat”; aan de oostzijde maakt de straat een haakse bocht en mondt uit op de toenmalige “Weg genaamd Melie”. Aan de buitenbocht stond een langgevelboerderij met een droogeest (een stenen opslag voor hop) en een boomgaard. De boerderij behoorde oorspronkelijk aan Cornelis Klaren; vermoedelijk na brand werd het pand in 1877 gesloopt en vervangen door een kortgevelboerderij.
In 1925 kocht koopman Johannes van den Bosch, actief in auto- en rijwielhandel, het pand en gaf het een nieuwe functie. Hij verhuisde in 1955 naar een winkelpand in de Mgr. van Kesselstraat, verhuurde zijn woning en verkocht die uiteindelijk in 1964. Eerder, op 27 mei 1938, kreeg Van den Bosch een bouwvergunning voor een aangebouwd ‘driedubbel’ woonhuis bedoeld voor verhuur. De eerste huurders woonden op nummers 14, 16 en 18. De nieuwe bouw sloot direct aan op de bestaande woonboerderij; door een kleine hoekverschuiving (ongeveer 5 graden) verspringen de voorgevels en is in de aansluiting een schuifvenster opgenomen als zichtraam.
De woonboerderij zelf is eenlaag met een tweelaags zadeldak waarvan de nok bijna loodrecht op de straat staat; beide zijden hebben een wolfdak. Oorspronkelijk rietgedekt, kreeg het dak in 1965 rode terracotta pannen (type VH). Rond 1970 kreeg de voorgevel een nieuwe voorzetgevel met IJsselsteentjes, met waaiervormige strekken boven de vensters, muurvlechtingen en zeven gevelankers. De entree heeft een hardhouten deur in een halfronde boog met decoratieve roosters; voor het huis staan twee leilinden.
Het driedubbel woonhuis is ontworpen door de Vlijmense architect Jan Luijben en gebouwd door L. Verboord voor ongeveer fl. 4.800. Het bouwwerk toont kenmerken van de Amsterdamse School: twee lagen, een zadeldak met nok evenwijdig aan de straat, en gelebruine hardgrauwe baksteenmetselwerk in kettingverband met terugliggend voegwerk. Elke woning heeft een eigen voordeur met segmentbogen en zandstenen aanzet- en sluitstenen; bovenvensters en rollagen accentueren de gevelindeling. Oorspronkelijke kleine roedenverdelingen in de ramen zijn later deels vervangen door verschillende raamtypen.
Het verhaal van deze hoek aan de Wilhelminastraat illustreert de transformatie van agrarische bebouwing naar gemengde woon- en huurwoningen in de 19e en 20e eeuw, met behoud van karakteristieke bouwkundige elementen en toevoegingen uit verschillende periodes. (Auteur: Bart Beaard; foto’s: Ad Pellemans)