Monumenten in Heusden: Het Juvenaatgebouw op Mariënkroon
In dit artikel:
Langs de Abt van Engelenlaan bij de voormalige abdij Mariënkroon staat het voormalige Juvenaatgebouw, dat vanaf 1910 dienstdeed als onderwijslokaal en internaat voor jongens die voorbereid werden op het Cisterciënzerleven. Initiatiefnemer Pater Franciscus Janssens kreeg toestemming van zijn Franse overste om een juvenaat te stichten om jongens vanaf ongeveer 11–13 jaar vroeg aan het kloosterleven te laten wennen. Het complex bood plaats aan circa veertig leerlingen; bij opening in 1910 begonnen veertien jongens aan gymnasiaal onderwijs met vakken als filosofie, theologie, geschiedenis, aardrijkskunde, Latijn en Nederlands.
De school kende wisselende periodes: tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914) en weer in 1944–1945 werd het onderwijs stilgelegd; na 1919 werd de opleiding hervat. In 1923 trad de eerste groep oud-leerlingen in als priester. In de loop van de 20e eeuw veranderden naam, functie en werkwijze meerdere keren (onder andere L’École Monastique en Sint Bernarduscollege). Door teruglopende aanmeldingen hield het college in 1953 op te bestaan; tot 1973 bleef het pand functioneren als open internaat.
Architectonisch is het gebouw in neogotische stijl ontworpen door Jules Dony (den Bosch). Het bestaat uit twee hoofdvleugels: links de lager gelegen kloosterkapel, rechts het hogere hoofdgebouw met op de begane grond sacristie, leslokalen, keuken en recreatieruimte en op de verdieping slaap- en studiezalen. Rond 1973 herontwierp architect Huub Baaijens het interieur; de kapel werd een conferentiezaal en de voorgevel van het hoofdgebouw kreeg een moderne gemetselde voorzetgevel en aanbouw, waardoor veel van de oorspronkelijke monumentale uitstraling verloren ging.
Markante details van de oorspronkelijke kapelvoorgevel zijn nog terug te vinden: boerengrauwe baksteen, traceringen en glas-in-loodramen, een trapgevel met oorspronkelijke klokkentoren en een luidklok uit 1697 van gieter Quirijn de Visser. De toren is in 2006 verwijderd; de klok staat nu in het abdijmuseum. Een beeld van Benedictus dat op de voorgevel stond werd bij de verbouwing van circa 1975 vervangen door een reliëf van pater Raymundus van Kessel; dat reliëf en resterende terracotta delen verkeren inmiddels in slechte staat.
Het Mariënkroon-complex is Rijksmonument. Gezien de veranderingen en het verval van onderdelen van de voorgevel pleiten behoudsdeskundigen en erfgoedliefhebbers voor een integrale restauratie om zowel bouwkundige als historische waarden te herstellen en zichtbaar te houden.