Monumenten in Heusden: Domicilia Dei Antipodi, Hoogstraat 11, Heusden

In dit artikel:

Rijksmonument 22053, een 17e‑eeuws voormalig pakhuis dat later als koetshuis en stal diende, draagt sinds 1996 boven de inrijpoort een opvallende Latijnse tekst: DOMICILIA DEI ANTIPODI. De inscriptie is aangebracht door beeldend kunstenaar Clemens Briels nadat stadsrestaurateur René van Boxtel in 1996 de oude gevelreclame “Ga‑Wa‑Lo Installateur” (aanwezig sinds 1969) liet vervangen. Briels koppelt de tekst aan zijn eigen kunststroming ‘Antipodisme’, een idee over een tegenovergestelde maatschappij; bij het lettertype koos men bewust voor Romaanse kapitalen (Capitalis Monumentalis), het klassieke Romeinse schrift dat ook de basis vormt van ons alfabet.

De geschiedenis van het pand is gedocumenteerd vanaf het kadaster (1811–1831), toen wijnkoper Cornelis Maria Malingré eigenaar was. Door nalatenschappen kwam het gebouw in de 19e eeuw in andere familiehanden. Rond 1966 kochten Alexander van Leeuwen en Wilhelmina de Brouwer het vervallen pand; zij kregen in december 1969 vergunning voor restauratie en pasten het interieur aan tot werkplaats/magazijn. In 1996 verwierf Clemens Briels het object en maakte er een woonhuis van.

Architectonisch bestaat het monument uit een voor‑ en achterhuis. Het voorhuis telt drie lagen, de bovenste onder een verhoogd zadeldak tussen tuitgevels; de nok van het voorhuis loopt evenwijdig aan de Hoogstraat, die van het achterhuis haaks daarop. De daken zijn bekleed met rode kruispan‑pannen en voorzien van zinken bakgoten. De gevel is met ijsselsteen opgetrokken; de begane‑grondzone werd tijdens restauratie opnieuw gemetseld met geelachtige stenen, terwijl daarboven de oorspronkelijke roodachtige steen zichtbaar blijft. Typische details zijn een hoge inrijpoort met dubbele deuren en een zandstenen latei met de Latijnse tekst, sierlijk ijzersmeedwerk aan scharnieren en muurankers, en diverse ramen met kleine roedeverdeling en buitenluiken — inclusief een Frans balkon op de eerste verdieping.

Een bijzonder element is een muuranker waarin een hart met twee pijlen en twee lelies voorkomen; de precieze betekenis daarvan is onduidelijk. Het gebouw en de toegepaste typografie verbinden restauratiehistorie, persoonlijke artistieke visie en klassieke inscriptietraditie tot een markant gevelgegeven in het stedelijke beeld.