Monumenten Heusden: Drukkerij Mariënkroon Kloosterstraat 7 Nieuwkuijk
In dit artikel:
Bij Kasteel Onsenoort stonden twee langgerekte bijgebouwen, de zogenaamde Neerhuijzingen; het noordelijke diende als dienstgebouw, het zuidelijke was oorspronkelijk koetshuis en paardenstalling. Rond 1910 verhoogden de monniken van Mariënkroon het zuidelijke bouwwerk met een verdieping. In 1914 bood het gebouw tijdelijk onderdak aan Belgische vluchtelingen en hun paarden. Daarna fungeerde het lange tijd als toneel- en recreatieruimte; vanaf 1943 werd het ingericht als drukkerij.
De monniken zagen de drukkerij als middel van bestaan en dienst aan de liturgie: veel drukwerk werd in eigen beheer ontworpen en geproduceerd, zoals misboekjes, bidprentjes en het Bernardustijdschrift. In 1943 kwam een Rotaprint-pers in gebruik, later werd het machinepark uitgebreid (onder meer een Heidelberger drukautomaat). Pas in 1949 kregen ze toestemming om ook commercieel werk voor derden te doen. Zes à zeven monniken werkten dagelijks deels in de drukkerij; voor de bedrijfsvoering werd A. Schrovers aangetrokken. De drukkerij stond bekend om hoogwaardig werk: geboorte- en rouwkaarten, agenda’s, kalenders en lokale publicaties (bijvoorbeeld in 1976 2000 exemplaren van een boek over ruilverkaveling).
Met de afname van beschikbare monniken veranderde de bedrijfsvoering: in 1984 droeg het abdijbestuur de drukkerij over aan Stichting Drukkerij Mariënkroon en kwam er meer burgerpersoneel. In 1992 trok de abdij zich volledig terug uit het stichtingsbestuur; de drukkerij belandde in particulier bezit en ging in 1996 failliet. Daarna nam Design Print uit Nijmegen de activiteiten over. In 2002 werd het hele Mariënkroon-complex overgenomen door de Focolarebeweging; het voormalige drukkerijgebouw werd verbouwd en vanaf 2006 als woonruimte gebruikt.
Architectonisch is het gebouw oorspronkelijk éénlaags met vijf traveeën en lisenen; omstreeks 1910 kreeg het over vier oostelijke traveeën een verdieping, wat aan de westzijde een éénlaags blok onder schilddak veroorzaakte. De voorgevel is in kruisverband gemetseld met handgevormde roodbruine stenen op de begane grond en machinaal gebakken stenen op de verdieping; het zadeldak is gedekt met blauwgesmoorde Oude Holle-dakpannen. Sierlijke details zijn onder andere een rij stenen met gedraaide koppen onder de goot, vijf sierankers en getoogde venster- en deuropeningen; de verdieping heeft T-vormige schuifvensters met bovenlichten. Op de begane grond zijn originele gevelopeningen vervangen; een linker deur draagt nu een reliëf van O.L. Vrouw van Onsenoort.
Foto’s en tekeningen uit verschillende periodes (onder meer een foto van Giel Mommersteeg uit 2012 en een tekening van L. van Valkenburg rond 1900) documenteren de restauratie en de lange, veranderende geschiedenis van het gebouw en zijn functies — van koetshuis en vluchtelingenopvang tot religieuze drukkerij en uiteindelijk woonbestemming.