Moeten we de hypotheekrenteaftrek helemaal afschaffen? Er is al niet veel meer van over
In dit artikel:
De OESO dringt er opnieuw bij Nederland op aan om de hypotheekrenteaftrek af te schaffen. Deze organisatie van 38 rijke landen adviseert Nederland daarnaast om meer te investeren in economische ontwikkeling en minder in koopkrachtondersteuning voor burgers. Volgens de OESO zorgt de hypotheekrenteaftrek ervoor dat koopwoningen onbetaalbaar worden, omdat huizenkopers dankzij de aftrek meer kunnen lenen en bieden, wat de huizenprijzen stevig opdrijft. Dit voordeel komt vooral de oudere generatie ten goede, die hierdoor een aanzienlijk vermogen heeft opgebouwd en hun kinderen financieel kan bevoordelen, wat leidt tot ongelijkheid tussen jonge kopers van verschillende sociaal-economische achtergronden.
Hoewel de hypotheekrenteaftrek in Nederland al sinds 1893 bestaat, is deze sinds kort flink beperkt. Het maximale belastingvoordeel is gedaald van bijna 50% naar 37,48%, en aftrek is alleen toegestaan voor hypotheken die binnen 30 jaar worden afgelost en uitsluitend voor het eigen huis. Ook het huurwaardeforfait, een fictief inkomen dat huiseigenaren bij hun belastbaar inkomen moeten optellen, wordt door de overheid geleidelijk verhoogd zodat huizenbezitters meer belasting betalen. Met deze aanpassingen probeert Nederland de fiscale prikkels te verzwakken die huizenbezit duurder maken en ongelijkheid vergroten.
Historisch gezien diende de hypotheekrenteaftrek vooral om het eigenwoningbezit onder brede lagen van de bevolking te stimuleren, wat financiële zelfstandigheid op latere leeftijd moest bevorderen. Tegenwoordig wordt dit doel als achterhaald gezien, zeker nu de huizenprijzen extreem zijn gestegen en het voordeel vooral bij een relatief kapitaalkrachtige oudere generatie ligt. Dit draagt bij aan een vermogen van ruim 1100 miljard euro onder 55- tot 75-jarigen, dat via erfenissen ongelijk verdeeld wordt.
Het verhogen van erf- en vermogensbelasting als alternatief stuit op emotionele bezwaren bij veel Nederlanders. Voorstellen om erfenissen boven een ton zwaarder te belasten, zoals van SP-Kamerlid Jimmy Dijk, veroorzaakten veel weerstand. Ook de discussie over het belasten van vermogen in Box 3 loopt al jaren moeizaam, omdat velen pleiten voor een nauwkeurigere heffing van werkelijk rendement, terwijl eenvoudiger systemen op weerstand stuiten. Hiermee blijft de afweging tussen fiscale rechtvaardigheid en politieke haalbaarheid een complexe kwestie in Nederland.