Minder kans op een baan door AI? 'Starterfuncties staan op de tocht'
In dit artikel:
Bestuurders van ongeveer vijftig grote Nederlandse organisaties verwachten dat AI binnen een paar jaar veel werk zal overnemen, zo blijkt uit onderzoek van consultancybureau &samhoud. Volgens SCP-onderzoeker Djurre Das levert die ontwikkeling werkgevers duidelijke voordelen op: hogere efficiëntie, lagere kosten en mogelijk minder last van de krappe arbeidsmarkt. Werknemers kunnen er volgens hem ook van profiteren; minder ervaren medewerkers kunnen dankzij AI sneller op een hoger niveau functioneren.
Tegelijkertijd zitten juist instap- en startersfuncties in de gevarenzone. Taken die typisch bij beginfuncties horen — zoals verslagen opstellen of achtergrondonderzoek — zijn relatief eenvoudig te automatiseren. Das noemt marketing, ICT en advocatuur als voorbeelden waar eenvoudige taken al door AI worden uitgevoerd, waardoor instapbanen verdwijnen en nieuwkomers minder gelegenheid krijgen om de kernvaardigheden van hun vak te leren.
Het UWV ziet de invloed van AI terug in de jaarlijkse lijst van minst kansrijke beroepen: tekstschrijvers/copywriters, vertalers en grafisch vormgevers staan hoog op die lijst. Volgens UWV-arbeidsmarktadviseur Stef Molleman daalt de vraag naar deze beroepen; vacatures in deze sectoren vielen in 2024 met bijna 30 procent terug. Molleman benadrukt echter dat deze beroepen niet per se zullen verdwijnen, maar dat professionals zich moeten blijven aanpassen en bijscholen om kwetsbaarheid te voorkomen.
Wie bepaalt hoe ver AI gaat? Zowel werkgevers als consumenten spelen een rol. Bedrijven beslissen zelf hoe ze AI inzetten — sommige kiezen ervoor mensen centraal te houden. Als voorbeeld noemt Das het Nederlandse softwarebedrijf AFAS, dat door efficiëntiewinst met AI een vierdaagse werkweek invoerde en daarmee ook aantrekkelijker werd voor personeel. Consumenten kunnen door hun voorkeuren invloed uitoefenen; AI-gegenereerde teksten missen volgens Das soms een bepaalde “ziel”, waardoor lezers bedrijven kunnen dwingen keuzes te maken over schaal en inzet van AI.
Beide experts waarschuwen dat doemscenario’s overdreven zijn. Historisch gezien verdwenen taken door automatisering, maar ontstonden er ook nieuwe taken. Volgens Das en Molleman veranderen beroepen vooral, in plaats van dat ze massaal verdwijnen — wat aanpassingsvermogen en levenlang leren essentieel maakt.