Miljoenennota gelekt: iets meer koopkracht, extra geld voor gevangenissen, korte vliegreis wordt duurder
In dit artikel:
Het demissionaire kabinet presenteert op Prinsjesdag een pakket met beperkte maar opvallende ingrepen: Nederlanders krijgen volgend jaar gemiddeld 1,3 procent meer koopkracht, er komt extra geld voor gevangenissen en korte vliegreizen worden zwaarder belast dan lange. Minister Eelco Heinen (VVD, Financiën) benadrukt in het voorwoord de noodzaak van keuzes om Nederland welvarend en veilig te houden, maar waarschuwt ook dat de welvaart onder druk staat.
Belangrijkste maatregelen en tijdlijnen
- Koopkracht: de koopkracht stijgt in 2026 met circa 1,3 procent; de gebruikelijke gedetailleerde koopkrachtplaatjes per inkomensgroep zijn nog niet bij de Tweede Kamer geleverd. Het is onduidelijk waarom — mogelijk omdat het beeld kan verslechteren of omdat het kabinet iets voor Prinsjesdag wil bewaren.
- Vliegtaks: vanaf 1 januari 2027 wordt de vliegtaks aangepast, waarbij korte vluchten een hogere milieubelasting krijgen dan lange vluchten.
- Brandstofaccijns: de tijdelijke korting op accijnzen blijft een jaar langer van kracht, waardoor benzine en diesel aan de pomp goedkoper blijven (korting van 17,3 cent op benzine en 11,1 cent op diesel). Dit kost de staat ongeveer 1,6 miljard euro; hoe dat gat wordt gedicht, is nog niet uitgelegd.
- Rode diesel: de herinvoering van rode diesel voor boeren gaat definitief niet door (ongeveer 140 miljoen euro vanaf 2027 was daarvoor gereserveerd). De maatregel kreeg kritiek vanwege fraudegevoeligheid en mogelijke strijd met EU-regels; er wordt wel gesproken over een ander ‘plusje’ voor boeren.
- Stikstofpakket: er komt 2,6 miljard euro extra voor de stikstofaanpak. Geld gaat naar vrijwillige stop- en uitkoopregelingen, innovaties in stallen en natuurprojecten. Rond De Peel en de Veluwe ontstaan zones waar enkele honderden bedrijven hun emissies flink moeten verminderen of verplaatsen.
- CO₂-heffing industrie: op papier blijft de heffing bestaan, maar de industrie hoeft deze niet te betalen — een constructie om te voorkomen dat bedrijven vertrekken en om EU-subsidies niet te verliezen (een risico voor 1,2 miljard euro uit het coronaherstelfonds). Hierdoor moeten andere instrumenten voor uitstootreductie worden gezocht.
- Overig: extra uitgaven omdat bezuinigingen op regionaal openbaar vervoer worden uitgesteld en een voorgenomen besparing in het onderwijs voor kwetsbare leerlingen wordt teruggedraaid.
Context en politieke achtergrond
Omdat het kabinet demissionair is en twee partijen heeft verlaten, zijn de plannen geen fundamentele koerswijziging maar vooral herstel- en overgangsmaatregelen. Veel van het positieve nieuws was al gelekt. De voorstellen raken uiteenlopende groepen: automobilisten profiteren tijdelijk bij de pomp, boeren verliezen de heringevoerde rode diesel maar krijgen deels compensatie, en de industrie wordt ontzien om economische vertrekgolven te voorkomen. De precieze verdeling van effecten over inkomens- en sectorgroepen blijft deels onduidelijk zolang de gedetailleerde berekeningen ontbreken.