Miljardair, oud-premier en meermaals beschuldigd van corruptie: wie is Andrej Babiš, die de verkiezingen in Tsjechië won?
In dit artikel:
Andrej Babiš heeft bij de parlementsverkiezingen in Tsjechië een duidelijke zege behaald, waardoor de voormalige premier waarschijnlijk terugkeert aan de macht. Babiš leidde Tsjechië al van 2017 tot 2021, een periode die beheerst werd door beschuldigingen van fraude, belastingontduiking en corruptie.
Babiš werd in 1954 geboren in toenmalig Tsjecho-Slowakije; zijn moeder had Duitse roots, zijn vader was Slowaaks en werkte als diplomaat, wat Babiš in zijn jeugd naar steden als Parijs en Genève bracht. In 1980 trad hij toe tot de communistische partij; er zijn ook beweringen dat hij enige tijd voor de staatsveiligheidsdienst zou hebben gewerkt onder de naam 'Bures', iets wat hij ontkent maar niet volledig kan weerleggen.
Na het uiteenvallen van Tsjecho-Slowakije vestigde Babiš zich in Tsjechië en bouwde hij in de jaren negentig via de Agrofert-holding een enorm zakelijk imperium op. Dat conglomeraat telt ongeveer 250 dochterbedrijven; zijn persoonlijke vermogen wordt geschat op ongeveer 3 miljard euro. In 2011 richtte hij de beweging ANO op (Actie door Ontevreden Burgers), waarmee hij politiek doorbrak. Hij was minister van Financiën (2014–2017) en vervolgens premier (2017–2021).
Zijn politieke loopbaan is echter telkens overschaduwd door meerdere schandalen. Een slepende zaak betreft het wellnessresort The Stork's Nest nabij Praag, waarvoor EU-subsidies werden verstrekt; die procedure loopt al meer dan tien jaar en werd recent heropend door een Tsjechische rechtbank. De onthullingen en beschuldigingen leidden tot massale protesten en oproepen tot een 'schoonmaak' in de politiek.
Politiek staat Babiš bekend als pragmatisch en zonder vaste ideologie, maar tijdens de campagne koos hij een rechts-populistische toon: kritisch tegenover EU-klimaat- en migratieplannen, twijfels over steun aan Oekraïne en vragen bij de NAVO-samenwerking. Desondanks beweert zijn partij niet te streven naar vertrek uit EU of NAVO en wijst Babiš directe toenadering tot Rusland af; analisten zien hem eerder als iemand die zich vooral op Tsjechië wil richten en het land als een bedrijf wil besturen. Met zijn overwinning sluit hij zich aan bij een rij eurosceptische leiders in Midden-Europa, maar zijn subtiele afstand tot zowel Rusland als extreme standpunten maakt hem in politieke termen anders dan sommige van zijn regio-collega’s.