Mijn 'boeken', ik voelde me opeens belachelijk met ze

In dit artikel:

Marja Pruis schildert in een korte, persoonlijke overdenking hoe de aanwezigheid van de dood haar blik op gewone dingen verandert — en vooral op haar boeken. Een voorbijgaan van sterfgevallen, zelfs van mensen die alleen aan de rand van haar leven stonden, maakt haar onrustig: het idee dat ook onverwachte hoeken van haar wereld kunnen afbrokkelen. Thuis voert een kleine conversatie met haar partner dat gevoel samen; hij zegt dat hij niet in “het mausoleum van jouw boeken” wil voortleven als zij er niet meer is. Die zinsnede zet haar aan het denken over de functie van haar boekenkasten: vijf plekken in huis, maar vooral één officiële kast die haar sinds kort als doods en statisch voorkomt — vol “de beste” boeken die ze niet weg wil doen, maar ook niet meer echt bemint.

Een nieuwe vraag van buren — “Heb je dat allemaal gelezen?” — en een verzoek van een Vlaams tijdschrift om het beste boek van deze eeuw te kiezen, versterken haar twijfel. Tien jaar eerder werd nog gezocht naar de grootste levende schrijver (Coetzee stond toen bovenaan, voor Houellebecq en Roth); nu vraagt men naar het beste boek van de eeuw en Pruis vermoedt dat sommige namen zijn afgedaan, al blijft Coetzee onberispelijk staan. Om een keuze te maken zou ze als het ware moeten afdalen in dat mausoleum van hoogtepunten — een plek die tegelijk eerbiedig en onpersoonlijk voelt.

Tegelijk reflecteert ze op de emotionele band met boeken: ze vormen een “zusterschip” dat met haar meereist maar een andere koers volgt — een gedachte die ze bij Helen Garner en Tomas Tranströmer terugvindt. Ze verwijst naar Tranströmer (Nobelprijswinnaar 2011) en leest op 9 oktober 2025 een dagboeknotitie van Garner uit 1982, waarin boeken en muziek het dagelijks leven en de ongemakken daarvan markeren. Voor Pruis herinneren geliefde boeken aan het bestaan van die parallelle, troostende aanwezigheid: niet per se om eraan vast te houden uit kritiekloze adoratie, maar omdat ze het mogelijk maken dat iets van de wereld binnen handbereik blijft.

Kortom: het stuk mengt rouwbesef en literaire reflectie. De boekenkast wordt symbool voor hoe we bewaren, beoordelen en soms moe worden van wat we hoogachten — en hoe boeken tegelijk troost en afstand kunnen bieden.