Michiel Driebergen en de oorlog in gedichten

In dit artikel:

Nico zet in aflevering 82 van zijn oorlogsserie opnieuw mensen die op bewonderenswaardige wijze met oorlog omgaan in de schijnwerpers — bekende namen zoals Jan Pronk en Asha ten Broeke, maar ook onbekenden en naamlozen. Centraal staat ditmaal Michiel Driebergen, Trouw- en VPRO-correspondent en oorlogsverslaggever in Oekraïne, die op 30 november bij Buitenhof sprak met Maaike Schoon over zijn podcastserie Dichter aan het front.

De podcast brengt de oorlog dichterbij via poëzie: de verteller is de Oekraïense soldaat-dichter Maksym Kryvtsov, die door een Russische granaat werd gedood; zijn teksten worden in de serie hoorbaar gemaakt door acteur Jair Stein. Driebergen legt uit hoe moeilijk het is om de gruwelijkheden in gewone woorden te vatten en waarom dichters in Oekraïne juist met poëzie het geweld en het menselijk lijden weten te benoemen. Hij vertelt ook over de Oekraïense militair Oleksiy, die overleden Russische soldaten identificeert nadat hij hen van het slagveld heeft gehaald — een voorbeeld van hoe intieme, pijnlijke menselijke taken onderdeel zijn van het frontwerk.

Nico belde Driebergen om zijn journalistieke aanpak te prijzen en vroeg naar zijn favoriete oorlogsgedicht; Driebergen stuurde het gedicht van Kryvtsov terug. Hij benadrukt zelf geen dichter te zijn maar een prozaschrijver die van taal houdt en verhalen wil doorgeven. Over oplossingen voor de oorlog zegt hij geen pasklaar antwoord te hebben: hij ziet een vastberaden Poetin en een Oekraïense bevolking die zich niet wil onderwerpen, en hoopt vooral ooit te kunnen verslaan over wederopbouw.

Ten slotte reflecteert Driebergen op menselijkheid in oorlog: valse heroïek en patriottische retoriek verbleken vaak, terwijl mensen op de grens van leven en dood weer waarde hechten aan kleine, menselijke dingen. Zijn opdracht als journalist is die verhalen zo eerlijk mogelijk te delen met lezers en luisteraars.