Met 'trounwiessel' in Luxemburg komt einde aan roerige regeerperiode Henri
In dit artikel:
Om ongeveer 10.00 uur zette groothertog Henri in het Groothertogelijk Paleis formeel zijn handtekening onder zijn aftreden; een uur later werd zijn oudste zoon Guillaume in het parlement beëdigd als nieuwe groothertog. Met dit besluit, aangekondigd in Henri’s kersttoespraak, komt er een einde aan 25 jaar regering — korter dan de 36 jaar van zijn vader Jean — en begint een driedaagse ruil van ceremoniële plichten waarbij staatshoofden zoals president Macron en de koningsparen van Nederland en België aanwezig zijn. De festiviteiten eindigen zondag met een katholieke mis; daarna treedt Henri terug uit het publieke leven.
Henri’s bewind werd, in tegenstelling tot het beeld van rust dat men aan het tijdperk-Jean koppelt, meerdere keren getekend door politieke en persoonlijke controverse. Vroeg in zijn regeerperiode liepen de verhoudingen binnen de koninklijke familie scheef: zijn vrouw María Teresa — een flamboyante telg uit een Cubaans-gewortelde familie — lag niet goed met zijn moeder Joséphine-Charlotte, en conflicten rond familiezaken zoals de voorgenomen verkoop van kroonjuwelen leidden tot politieke inmenging. De grootste constitutionele schok volgde in 2008, toen Henri weigerde een euthanasiewet te ondertekenen op grond van zijn katholieke overtuiging. Dat leidde tot een grondwetswijziging die de formele macht van de groothertog sterk inperkte: sindsdien mag de vorst wetten enkel nog aankondigen.
In recente jaren kwam het paleis opnieuw in opspraak door onthullingen over een toxische werkcultuur: personeel sprak van hoge werkdruk en een dominante hofhouding. Een onafhankelijk onderzoek in 2020 bevestigde knelpunten; veel aanbevelingen werden opgevolgd en het hof is organisatorisch losgekoppeld van de privé-familie en ondergebracht in het Maison du Grand-Duc. Toch bleef de kwestie gevoelig omdat Henri zijn vrouw publiekelijk bleef verdedigen toen zij weigerde mee te werken aan het onderzoek.
Historicus Kemal Rijken karakteriseert Henri’s regeerperiode als relatief rommelig voor Luxemburgse maatstaven, maar wijst er ook op waarom de monarchie blijft bestaan: voor een klein land levert een hof internationale uitstraling en prestige op. De nieuwe groothertog Guillaume (43), getrouwd met de Belgische gravin Stéphanie de Lannoy en vader van twee jonge zonen, wordt door kenners omschreven als joviaal en extravert. Zijn opdracht zal zijn een balans te vinden tussen toegankelijkheid en politiek-publieke terughoudendheid, en zo de monarchie moderniseren zonder de fouten van zijn vader te herhalen.