Met Driekoningen een kabinet, fluitje van een cent

In dit artikel:

De kabinetsformatie stokt: pogingen om een minderheidskabinet met de VVD te vormen lopen vast doordat GroenLinks-leider Jesse Klaver dat plan fel afwijst en Dilan Yesilgöz zich vasthoudt aan een samenwerking met JA21. Daardoor is een nieuw kabinet voor Kerst niet haalbaar, maar er bestaat een alternatief: D66 en het CDA zouden als twee partijen samen een tijdelijk kabinet kunnen presenteren — met een samenhangend programma, begroting en prioriteiten — en tegen die achtergrond meerderheden zoeken voor afzonderlijke voorstellen. Kleine partijen zoals de ChristenUnie of de Partij voor de Dieren kunnen zich later aansluiten, maar dat is niet per se vereist.

De informateur kan voorstellen aan oppositiepartijen (GroenLinks-PvdA en VVD) voorlopig geen motie van wantrouwen in te dienen en nieuwe kabinetvoorstellen op inhoud te beoordelen, waardoor leiders als Rob Jetten en Dilan Yesilgöz hun achterban kunnen rechtvaardigen dat ze geen kiezersbedrog pleegden. Uiteraard bestaat het risico dat een tweepartijkabinet snel valt, vergeleken met Colijns kabinet van 1939 — toen speelde ook de internationale dreiging mee.

Lukt brede samenwerking niet, dan rest ontbinding van de Kamer en nieuwe verkiezingen, mogelijk tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen; D66 en CDA zouden hun regeringsprogramma dan als inzet presenteren en andere partijen uitnodigen aan te haken. De auteur waarschuwt dat kiezersbeslissing richting stabiliteit of verdere chaos zal bepalen. Verder moeten het toeslagenschandaal en de Groningse gaskwestie niet uit de publieke aandacht verdwijnen. Vermelding: luister ook de podcast Het Geheugenpaleis over politiek en geschiedenis.