Met de snuffelbus van TNO met twee rietjes in de voorbumper op jacht naar smerige diesels
In dit artikel:
TNO rijdt met een speciaal uitgerust bestelbusje — de zogenaamde ‘snuffelbus’ — achter andere voertuigen aan om uitlaatgassen op straatniveau te meten en zulke ‘high emitters’ te herkennen. De snuffelbus heeft in de voorbumper twee buisjes die lucht aanzuigen, meetinstrumenten in de laadruimte en een camera die kentekens scant, zodat de software voertuigtype en wettelijke emissienorm kan koppelen aan de gemeten NOx- en roetwaarden. Tijdens een rit over de A12 tussen Den Haag en Utrecht constateerde de onderzoekers dat de meeste vrachtwagens en bestelbusjes tegenwoordig voorbeeldig presteren, maar dat enkele voertuigen extreem veel vervuiling uitstoten.
TNO en onderzoekers zoals bestuurder Thomas Frateur en hoofdonderzoeker Rob Cuelenaere richten zich vooral op moderne dieselvoertuigen die aan euro-6-normen zouden moeten voldoen. De reden: een klein deel van de vloot veroorzaakt een groot deel van de luchtvervuiling. Volgens TNO is ongeveer 10 procent van de dieselvoertuigen verantwoordelijk voor circa 80 procent van de uitstoot. Oorzaken zijn meestal technische defecten — bijvoorbeeld een kapot roetfilter of falende katalysator na vele kilometers — maar soms ook opzettelijke manipulatie, bijvoorbeeld het uitschakelen van AdBlue-installaties om kosten te besparen.
TNO benadrukt dat standaard meetmethoden in sommige situaties tekortschieten: vaste meetpunten boven snelwegen geven slechts een zeer korte momentopname en missen pieken die ontstaan bij bijvoorbeeld zwaar optrekken. Door langere tijd achter een verdacht voertuig te blijven rijden, levert de snuffelbus betrouwbaardere data waarmee ILT-bevoegdheden kunnen volgen: voertuigen kunnen van de weg gehaald worden voor een uitgebreidere test en de eigenaar kan worden verplicht reparaties uit te voeren.
De inzet van de snuffelbus past in bredere stappen richting betere handhaving: nieuwe Europese regels verplichten dat emissiereductiesystemen langer hun werking behouden, waardoor controles makkelijker kunnen worden afgedwongen. TNO ziet ook potentie om vergelijkbare detectiesystemen in politiewagens of vast instrumentarium te integreren, zodat overtredingen sneller worden opgespoord.
Tegelijk is er reden voor relatieve optimisme: door schonere filters en katalysatoren zijn de gemiddelde NOx-concentraties in binnensteden het afgelopen decennium met zo’n 40 procent gedaald, maar strengere WHO-normen worden nog niet overal gehaald. De snuffelbus is bedoeld om de kleine groep sterk vervuilende diesels gericht te vinden en zo de luchtkwaliteit verder te verbeteren. Een praktijksignaal uit de rit: bij een verdachte bus concludeerden de onderzoekers dat een scheurtje in het roetfilter waarschijnlijk de oorzaak van de pieken was — een voertuig dat dus in ieder geval nader onderzoek en reparatie verdient.