Merz trekt de leiding in Europa naar zich toe
In dit artikel:
Tijdens de recente Oekraïne-gesprekken in Berlijn heeft bondskanselier Friedrich Merz zich nadrukkelijk geprofileerd als een centrale Europese leider. In zijn kanselarij overlegden Oekraïense, Amerikaanse en Europese onderhandelaars; tegelijk gebruikte Merz een partijcongres van zijn christendemocraten om te benadrukken dat er op het wereldtoneel grote verschuivingen plaatsvinden en dat Duitsland en Europa middenin die ontwikkelingen staan.
Merz, die in mei aantreedt als conservatieve kanselier, presenteert zich anders dan zijn voorganger Olaf Scholz: als vanzelfsprekender, directer en besluitvaardiger. Aanleiding voor zijn offensieve houding is deels de nieuwe, controversiële Amerikaanse veiligheidsstrategie en de onvoorspelbaarheid van president Trump. Merz zoekt nauwere bilaterale betrekkingen met Washington en pleit er tegelijk voor dat Europa zelfstandiger optreedt — met Duitsland in een voortrekkersrol.
Praktische stappen onderstreepten zijn ambities: hij speelde een rol bij voorstellen om bevroren Russische tegoeden te gebruiken ter financiering van hulp aan Oekraïne; zijn regering zendt tientallen militairen naar Polen om de grens met Wit-Rusland en Kaliningrad te versterken en te helpen bij verdedigingswerken; en de Russische ambassadeur werd op het matje geroepen na beschuldigingen van cyberaanvallen en pogingen tot verkiezingsbeïnvloeding.
Tegelijk zijn er grenzen aan Merz’ invloed. Binnen Duitsland is zijn populariteit niet hoog — het vertrouwen in hem daalde onlangs van 38 naar 32 procent — en politiek gewicht in Europa botst met belangen en figuren zoals Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Beide zijn CDU’ers maar vertegenwoordigen verschillende visies: von der Leyen wil een sterkere EU-rol, ook op defensiegebied, terwijl Merz de Europese instituties juist terughoudender wil laten optreden. Toen von der Leyen sprak over gedetailleerde plannen voor een Europese troepenmacht, distantieerde Merz zich daar snel van en stelde dat zulke initiatieven niet primair Duitsland of de EU-aangelegenheid zijn.
Kort samengevat probeert Merz van de Oekraïnecrisis gebruik te maken om Duitsland als sleutelspeler in Europa neer te zetten, maar binnenlandse tegenwind en concurrentie binnen zijn eigen politieke kamp belemmeren hoe ver die ambities reiken.