Meer koopkracht voor iedereen, maar ook maatregelen die nadelig zijn voor alleenverdieners, arbeidsongeschikten en gezinnen
In dit artikel:
De Miljoenennota presenteert een beleidsarme begroting met voor vrijwel alle groepen een koopkrachtverbetering, maar bevat tegelijk gerichte maatregelen die pijn doen bij alleenverdieners, arbeidsongeschikten en sommige gezinnen. Voorafgaand aan Prinsjesdag waren al onderdelen uitgelekt: de accijnskorting op brandstof wordt een jaar verlengd, extra stikstofmiddelen gaan naar de landbouw en de regeling voor rode diesel wordt niet ingevoerd. De aangescherpte NAVO-afspraak om 5 procent van het bbp aan defensie te besteden is nog niet in de cijfers verwerkt; hoe dat betaald wordt, ligt bij het volgende kabinet.
Belangrijk financieel besluit is de verhoging van de arbeidskorting: die stijgt volgend jaar tot maximaal €5.712 per persoon. Om de kosten van €189 miljoen te dekken verhoogt het kabinet het tarief in de eerste schijf van de inkomstenbelasting met 0,05 procentpunt. Critici, onder wie ChristenUnie-Kamerlid Pieter Grinwis, noemen dit ongelijke keuzes omdat alleenverdieners en volledig arbeidsongeschikten vaak weinig of geen voordeel hebben van de arbeidskorting maar wel het hogere tarief moeten betalen. Minister Heinen licht toe dat de ingreep bedoeld is om de koopkrachtontwikkeling van werkenden en uitkeringsgerechtigden gelijk te trekken; zonder bijsturing zouden uitkeringsgerechtigden er relatief meer op vooruitgaan.
Het kabinet zet ook het eerdere voornemen door om het kindgebonden budget te verlagen. Huishoudens met een inkomen boven circa €60.000 worden geraakt; een gemiddeld gezin met twee kinderen verliest volgens de berekeningen bijna €500 per jaar. De maatregel moet per 1 januari 2027 ingaan en het bijbehorende wetsvoorstel volgt in het voorjaar. SGP-leider Chris Stoffer kondigt aan te willen proberen deze teruggang ongedaan te maken.
Ondanks de kritische noten komt voor alle onderzochte groepen volgend jaar koopkrachtverbetering: gemiddeld +1,3 procent. Dat komt doordat lonen naar verwachting gemiddeld met circa 4,2 procent stijgen, terwijl de prijzen met ongeveer 2,3 procent toenemen. Alleenverdieners met kinderen blijven iets onder het gemiddelde (rond +1,0–1,1 procent).
Politiek is er meteen discussie over de mogelijkheid om de begroting na de verkiezingen nog te herzien. GroenLinks/PvdA-leider Frans Timmermans wil daar een poging toe doen, maar tijdsdruk rond de begrotingsbehandeling maakt dat lastig. In bredere lijnen waarschuwde de koning in de Troonrede voor de beperkte economische groei op de lange termijn en het blijvende begrotingstekort dat wel binnen de grenzen blijft maar toekomstkeuzes vereist. Het CPB signaleert dat de komende jaren minder groei te verwachten is dan het 25‑jaarsgemiddelde van 1,5 procent, mede door vergrijzing en tegenvallende arbeidsproductiviteit. Het demissionaire kabinet zet enkele investeringen in, zoals €230 miljoen extra voor de chipindustrie en voorstellen voor een nationale investeringsinstelling en minder regeldruk, maar verdere versterking van het verdienvermogen zal waarschijnlijk een taak voor het volgende kabinet zijn.