'Medicijnen zijn geen snoepjes', waakhond waarschuwt voor verkeerd gebruik zelfzorgmedicatie

In dit artikel:

Meer dan de helft van de Nederlanders leest de bijsluiter van vrij verkrijgbare zelfzorgmiddelen niet, waarschuwen Europese medicijnautoriteiten en het CBG. Uit eerder onderzoek van Nivel blijkt dat paracetamol verreweg het meest gebruikt wordt (95% gebruikt het regelmatig), 50% gebruikt wel eens een neusspray en 48% neemt minstens eenmaal per jaar andere pijnstillers zoals ibuprofen of diclofenac. Tegelijk geeft 55% aan de bijsluiter alleen te raadplegen bij een onbekend middel, 26% leest hem af en toe en 7% nooit.

Medicijnwaakhond Lareb ontving vorig jaar zo’n zeshonderd meldingen over bijwerkingen; de helft daarvan betrof middelen zonder recept. CBG-voorzitter Ton de Boer en Lareb-voorzitter Agnes Kant benadrukken dat vrij verkrijgbare middelen niet zonder risico zijn: bijwerkingen komen voor en informatie in bijsluiters kan veranderen door nieuwe onderzoeksgegevens of door veranderde persoonlijke medische omstandigheden.

Specifieke misbruikvormen komen vaak voor: ongeveer 20% gebruikt xylometazolinetrekkende neussprays één tot twee weken, en 12% zelfs langer, wat kan leiden tot rebound-verstopping; maagzuurremmers worden door 27% langer ingenomen dan de aanbevolen twee weken. Huisarts Frans Sturm wijst erop dat vooral kwetsbare ouderen gevaar lopen op lever- en nierfunctiestoornissen door onzorgvuldig gebruik van paracetamol en ibuprofen. Ook kan ibuprofen schadelijk zijn bij hartfalen — informatie die vaak alleen in de bijsluiter staat.

De CBG-campagne wil mensen aansporen de bijsluiter wél te lezen, zodat tijdelijk zelfzorggebruik blijft volstaan voor onschuldige klachten zonder onnodige druk op de huisartsenzorg. Tegelijk wordt benadrukt dat bij chronische ziekten, veranderde gezondheid of onduidelijke klachten altijd extra terughoudendheid en eventueel overleg met een professional geboden is.