Marie van de Middelhaai: Petàòzie
In dit artikel:
Marie van de Middelhaai (Marja Kivits) uit Vlijmen is een volks culturele verschijning die zowel lokaal als daarbuiten optreedt met liedjes en verhalen in het Vlijmense dialect. Al twintig jaar leidt ze bezoekers rond in haar vrijwel ongewijzigde boerderij (oorsprong 1650) — met een stenen voorgevel uit 1750 en interieurs uit ca. 1890 zoals een historische huiskamer (herd), een geut (keuken) met pomp en kelder en een ouderwetse plee — en toont ze hoe het plattelandsleven er vroeger uitzag.
Marie leeft en werkt naar oude gewoonten: ze slaapt in een bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, draagt een collectie lokale mutsen en consumeert vergeten groenten uit haar moeshof. De omgeving van de boerderij is nog steeds groen en traditioneel van karakter. Ze publiceert filmpjes op Facebook onder haar naam en deelt nu via Heusden.Nieuws ook teksten van haar liedjes en vertellingen.
Als voorbeeld staat in het artikel de tekst van het lied “Petàòzie” centraal. Dat lied viert de oer-Hollandse stamppot (in het dialect petàòzie genoemd), gemaakt van aardappelen en allerlei groenten: krul (boerenkool), zuurkool, andijvie, pompoen, pastinaak, raapsteeltjes, spruitjes, snijbonen met witte bonen, appel met aardappel enzovoort. Marie zingt over het zelf poten en bewaren van rode aardappelen, over een goed aardappeljaar, en benadrukt dat petàòzie goedkoop is maar hartverwarmend en typisch Brabants van smaak — voedsel dat je gerust dagelijks kunt eten en dat ook in tijden van crisis voldoet. Bij de songtekst geeft ze een verklarend woordenlijstje met dialecttermen en hun betekenis.
Het stuk laat zien hoe Marie oude smaken, taal en tradities levend houdt en toegankelijk maakt voor publiek en lezers. Ze nodigt reacties uit en vermeldt contactgegevens (adres in Nassau Dwarsstraat Vlijmen, telefoon, e‑mail en haar website) voor wie meer wil weten of een bezoek wil plannen. Dit alles benadrukt haar rol als bewaarder van streekcultuur en levende geschiedenis in de gemeente Heusden.