Mannen zijn kritischer op migratie en vaker voor kernenergie
In dit artikel:
Recente gegevens van Kieskompas, gebaseerd op ongeveer 700.000 ingevulde politieke stellingen, laten zien dat mannen en vrouwen in Nederland opvallend verschillende opvattingen hebben over thema’s als migratie, klimaat en gender. Mannen geven gemiddeld vaker aan het eens te zijn met conservatievere voorstellen — bijvoorbeeld minder migratie of meer kerncentrales — terwijl vrouwen vaker progressieve standpunten innemen, zoals versoepeling van het wijzigen van het geslacht in de geboorteakte (36% van de vrouwen is het daar (helemaal) mee eens tegenover 19% van de mannen).
Socioloog Niels Spierings (Radboud Universiteit) wijst erop dat het verschil niet nieuw is: decennia geleden waren vrouwen juist vaker conservatief, maar met hun veranderende maatschappelijke rol en grotere economische zelfstandigheid zijn zij geleidelijker progressiever geworden. Die uiteenlopende meningen vertalen zich ook in stemgedrag: linkse en groene partijen presteren doorgaans beter bij vrouwen, terwijl radicaal-rechtse partijen relatief meer mannen aantrekken. Een I&O Research-rapport uit 2019 ondersteunt dit beeld: vrouwen hechten meer gewicht aan zorg en duurzaamheid; mannen vinden EU, migratie en veiligheid belangrijker.
Opvallend is dat de genderkloof het grootst is onder jongeren. Bijvoorbeeld: 43% van mannelijke kiezers tussen 18 en 21 jaar steunt verdere groei van Schiphol, tegen slechts 18% van de vrouwen in die leeftijdscategorie. Dat betekent echter niet automatisch dat jonge mannen collectief rechtser worden. Politicoloog Roderik Rekker (ook Radboud) waarschuwt dat grotere verschillen in de jongste leeftijdsgroep al lang gebruikelijk zijn en dat jonge mannen nu op veel onderwerpen zelfs progressiever zijn dan hun leeftijdsgenoten van twintig jaar geleden. Sommige thema’s (zoals het eigen risico in de zorg) laten juist verrassend veel overeenstemming zien tussen jonge mannen en vrouwen.
Spierings nuanceert dit beeld door te melden dat er voor bepaalde gepolitiseerde lhbti+-vraagstukken recent wel een verschuiving richting conservatiever denken onder jongeren zichtbaar is, en dat dit sterker geldt bij jongens en jonge mannen. Toch vertaalt dat niet zonder meer in massale steun voor extreemrechtse partijen; volgens Rekker stemmen jonge mannen niet vaker dan oudere mannen op partijen als Forum voor Democratie of PVV. De toegenomen absolute steun voor radicaal-rechts weerspiegelt een algemene groei van die bewegingen over alle leeftijdsgroepen heen.
Kortom: de Kieskompas-data tonen duidelijke, deels leeftijdsgebonden geslachtsverschillen in politieke voorkeuren en prioriteiten. De verklaringen liggen deels in maatschappelijke rolveranderingen en in verschillen in issue-salience, terwijl de mate en richting van veranderingen per onderwerp en generatie uiteenlopen.